ม.ปลาย วิชาพัฒนาอาชีพให้มีความมั่นคง อช31003 - PDF Flipbook
อาชีพมั่นคง 31003
332 Views
56 Downloads
PDF 976,094 Bytes
หนังสื อเรี ยนสาระการประกอบอาชีพ
รายวิชา การพัฒนาอาชีพให้ มีความมั่นคง (อช31003) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ฉบับปรับปรุ ง พ.ศ. 2560)
หลักสู ตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
สานักงานส่งเสริ มการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ
ห้ ามจาหน่ าย
หนังสื อเรี ยนเล่มนี้ จดั พิมพ์ดว้ ยเงินงบประมาณแผ่นดินเพื่อการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน ลิขสิ ทธิ์ เป็ น ของ สานักงาน กศน. สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลาดับที่ 32/2555
หนังสื อเรี ยนสาระการประกอบอาชีพ
รายวิชา การพัฒนาอาชีพให้ มีความมั่นคง (อช31003) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ฉบับปรับปรุ ง พ.ศ. 2560
ลิขสิ ทธิ์ เป็ นของ สานักงาน กศน. สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิ การ เอกสารทางวิชาการลาดับที่ 32/2555
คํานํา กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอกโรงเรียน ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งเปนหลักสูตรที่พัฒนาขึ้นตามหลักปรัชญาและ ความเชื่อพื้นฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนที่มีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและสั่งสม ความรู และประสบการณอยางตอเนื่อง ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึ ก ษาธิ ก ารได กํ าหนดแผนยุ ทธศาสตร ใ นการขั บ เคลื่อ น นโยบายทางการศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขั นใหประชาชนไดมีอาชีพที่ สามารถสรางรายไดที่มั่งคั่งและมั่นคง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมี จิ ต สํานึ ก รั บผิด ชอบต อตนเองและผูอื่น สํานั ก งาน กศน. จึ งได พิ จ ารณาทบทวนหลัก การ จุ ด หมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และเนื้อหาสาระ ทั้ง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษา นอกระบบระดั บการศึก ษาขั้ น พื้น ฐาน พุ ทธศัก ราช 2551 ใหมีค วามสอดคลอ งตอบสนองนโยบาย กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระเกี่ยวกับ อาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอมเพื่อเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความเกี่ยวของ สัมพันธกัน แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรูกับกลุม หรือ ศึกษาเพิ่มเติมจากภูมิปญญาทองถิ่น แหลงการเรียนรู และสื่ออื่น การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละสาขาวิชา และผูเกี่ยวของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อ ตาง ๆ มา เรียบเรียงเนื้อหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวชี้วัดและกรอบเนื้อหาสาระ ของรายวิชา สํานักงาน กศน. ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไว ณ โอกาสนี้ และหวังวาหนังสือเรียน ชุดนี้จะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเกี่ยวของในทุกระดับ หากมีขอเสนอแนะประการใด สํานักงาน กศน. ขอนอมรับดวยความขอบคุณยิ่ง
สารบัญ คํานํา คําแนะนําการใชหนังสือเรียน โครงสรางรายวิชา การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง บทที่ 1 ศักยภาพธุรกิจ เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสําคัญ และความจําเปนของการพัฒนาอาชีพ เพื่อความมั่นคง เรื่องที่ 2 ความจําเปนของการวิเคราะหศกั ยภาพธุรกิจ เรื่องที่ 3 การวิเคราะหตําแหนงธุรกิจ เรื่องที่ 4 การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพ ของแตละพื้นที่ บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด เรื่องที่ 1 การกําหนดทิศทางการตลาด เปาหมาย กลยุทธในการขยายอาชีพ เรื่องที่ 2 การวิเคราะหกลยุทธ เรื่องที่ 3 การกําหนดกิจกรรม และแผนพัฒนาการตลาด บทที่ 3 การจัดทําแผนพัฒนาการผลิตหรือการบริการ เรื่องที่ 1 การกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือบริการ เรื่องที่ 2 การวิเคราะหทุน ปจจัยการผลิตหรือการบริการ เรื่องที่ 3 การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ เรื่องที่ 4 การกําหนดแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ เรื่องที่ 5 การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก เรื่องที่ 1 ความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก เรื่องที่ 2 การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค เรื่องที่ 3 การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม เรื่องที่ 4 การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
หนา
1 2 2 8 9 12 13 18 20 22 23 25 27 29 31 33 34 34 37 39
สารบัญ (ตอ)
บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง เรื่องที่ 1 การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการ เรื่องที่ 2 การเขียนโครงการพัฒนาอาชีพสูความมัน่ คง เรื่องที่ 3 การตรวจสอบความเปนไปไดและปรับปรุงแกไขโครงการ คณะผูจัดทํา
หนา 46 47 54 61 68
คําแนะนําการใชหนังสือเรียน หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชา การพัฒนาอาชีพใหมีค วามมั่นคง (อช31003) ระดั บมัธยมศึ ก ษาตอนปลาย เปน หนั งสือเรี ย นที่ จั ด ทําขึ้ น สํา หรั บผูเรี ย นที่เปน นั ก ศึก ษานอกระบบ ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในการศึก ษาหนั งสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง (อช31003) เลมนี้ ผูเรียนควรปฏิบัติ ดังนี้ 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และขอบขายเนื้อหาของรายวิชาโดยละเอียด 2. ศึก ษารายละเอีย ดเนื้อหาของแต ละบทอยางละเอียด และทํากิจ กรรมตามที่กําหนด แลว ตรวจสอบกับครูหรือผูรูในเรือ่ งนัน้ ๆ ถายังไมเขาใจใหกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหานั้นใหม ใหเขาใจ กอนที่จะศึกษาเรื่องตอ ๆ ไป 3. หนังสือเรียนเลมนี้มี 5 บทเรียน ประกอบดวย บทที่ 1 ศักยภาพธุรกิจ บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด บทที่ 3 การจัดทําแผนพัฒนาการผลิตหรือการบริการ บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
โครงสรางรายวิชาการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง (อช 31003) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง จําเปนตองศึกษาและวิเคราะหศักยภาพของธุรกิจแลวจัดทํา แผนพัฒนาการตลาด การผลิตหรือการบริการ การพัฒนาธุรกิจเชิงรุกและการเขียนโครงการพัฒนาอาชีพ ใหมีความมั่นคงพรอมทั้งกําหนดระบบกํากับดูแลเพื่อใหอาชีพสูความมั่นคง ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ ความเขาใจในการพัฒนาอาชีพใหมีผลิตภัณฑหรืองานบริการ สรางรายไดพอเพียงตอการดํารงชีวิต มีเงินออม และมีทุนในการขยายอาชีพ 2. วิเคราะหศักยภาพธุรกิจ การตลาด การผลิตหรือการบริการ แผนธุรกิจเชิงรุก เพื่อสรางธุรกิจ ใหมีความมั่นคง 3. อธิบายวิธีการตรวจสอบการพัฒนาอาชีพใหเขาสูความมั่นคง 4. ปฏิบัติการจัดทําแผนโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขายเนื้อหาวิชา บทที่ 1 ศักยภาพธุรกิจ บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด บทที่ 3 การจัดทําแผนพัฒนาการผลิตหรือการบริการ บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
1
บทที่ 1 ศักยภาพธุรกิจ สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพจํ าเปนต องมีการวิเคราะหศัก ยภาพธุรกิจ ตําแหน งธุร กิจ ในระยะตาง ๆ และ วิเคราะหศักยภาพของธุรกิจบนเสนทางของเวลา เพื่อสรางธุรกิจใหมีความมั่นคง ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 2. อธิบายความจําเปนของการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ 3. อธิบายการวิเคราะหตําแหนงธุรกิจในระยะตาง ๆ 4. อธิบายการวิเคราะหศักยภาพของธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพของแตละพื้นที่ ขอบขายเนื้อหา เรื่องที่ 1 เรื่องที่ 2 เรื่องที่ 3 เรื่องที่ 4
ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ความจําเปนของการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ การวิเคราะหตําแหนงธุรกิจ การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพของแตละพื้นที่
2 เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 1. ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพ การพั ฒนาอาชี พ หมายถึง การประกอบอาชีพที่มีก ารพั ฒนาสิ นค าหรื อผลิต ภั ณฑ ใหต รงกั บ ความตองการของลูกค าอยูตลอดเวลา โดยมีสวนครองตลาดไดต ามความตองการของผูผลิต แสดงถึง ความมั่นคงในอาชีพ ความมั่นคง หมายถึง การเกิดความแนนและทนทาน ไมกลับเปนอื่น 2. ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ผูประกอบอาชีพจะตองมีวิสัยทัศนกวางไกล เพื่อพิจารณาแนวโนมของตลาดและความตองการของ ผูบริโภคเข าสูการแข งขันในตลาดใหได จึ งจําเปนต องมีการพัฒนาอาชีพ โดยใหถือว า ลูกคามีความสําคั ญ ดังนั้น การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง จึงมีความสําคัญและความจําเปน ดังนี้ 1. เพื่อใหมีสินคาที่ดีตรงตามความตองการของผูบริโภค 2. เพื่อใหผูผลิตไดมีการคิดคนผลิตภัณฑหรือสินคาไดตลอดเวลา 3. มีการนํานวัตกรรมและเทคโนโลยีเขามาใชในกระบวนการผลิต เพื่อใหสินคามีคุณภาพยิ่งขึ้น 4. ทําใหเศรษฐกิจชุมชนและของประเทศดีขึ้น 3. ขอควรพิจารณาในการพัฒนาอาชีพ ปจจัยที่ทําใหการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคงใหสามารถแขงขันกับผูอื่นได มีดังนี้ 1) ผูประกอบอาชีพ ซึ่งอาจจะเปนเจาของธุรกิจ ผูจัดการ ทีมงาน จะตองมีความรูเกี่ยวกับการพัฒนา อาชี พนั้ น ๆ รวมถึง ทัก ษะในอาชี พและประสบการณ ที่ เป น ประโยชน ต อการพั ฒ นาอาชี พของตน นอกจากนี้ยังเปนผูรักความกาวหนา ไมหยุดนิ่ง กาวทันกระแสโลก กลาคิดกลาทํา ทันสมัย มองโลกในแงดี 2) ปจจัยการผลิต ไดแก เงินทุน วัตถุดิบ แรงงาน สถานที่ยอมตองพัฒนาใหมีคุณภาพมากกวาเดิม แตกตางและโดดเดนไปจากคูแขงอื่น ๆ 3) โอกาสและสภาพแวดลอมทางธุรกิจ เชน มีตลาดรองรับตามนโยบายของรัฐบาลที่สงเสริมจะ ทําใหธุรกิจเจริญกาวหนา 4) ผลกระทบตอชุมชน สังคม และสิ่งแวดลอมและตองคํานึงถึงผลดีกับทุกฝาย เรื่องที่ 2 ความจําเปนของการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ 1. ศักยภาพของธุรกิ จ หมายถึง ธุรกิจ ที่ทุก คนที่มีความสามารถพัฒ นาสิน คานั้ น ๆ ใหอยูใ น ตลาดไดอยางมั่นคง 2. ความจําเปนที่จะตองวิเคราะหศักยภาพของธุรกิจ ไดแก 1) ทําใหสามารถขยายตลาดไดกวางขวางกวาเดิม
3 2) ทําใหลดความเสี่ยงในการดําเนินธุรกิจ 3) มีแนวทางในการดําเนินงานอยางรอบคอบ ปลอดภัยจากการขาดทุน 4) เปนการสื่อสารเกี่ยวกับทิศทางของธุรกิจใหแกผูเกี่ยวของหรือองคกรที่สนับสนุนเงิน ใหทราบ เพื่อใหเกิดความมั่นใจ 5) ในการขยายธุรกิจมีความเปนไปได 3. ความคิดรวบยอด 1) องคประกอบที่มีความสัมพันธกับความมั่นคงของอาชีพ จะตองมีความตรงกันกับ ปจจัยที่สงผลตอศักยภาพในอาชีพ หากมีองคประกอบที่ไมตรง จําเปนที่จะตองจัดการใหตรงกันหรื อ สัมพันธกันก็จะทําใหศักยภาพของอาชีพสูงขึ้น 2) ศักยภาพของอาชีพสามารถบอกเปนตั วเลขและอธิบายสภาพที่ปรากฏไดจะทําให ผูประกอบการมองเห็นขอบกพรองและสามารถแกไขขอบกพรองพัฒนาอาชีพสูความมั่นคงได 4. ความหมายของศักยภาพในอาชีพ ศักยภาพในอาชีพ หมายถึง ภาวะแฝงหรืออํานาจแฝงที่มีอยูในปจจัยดําเนินการอาชีพ ไดแก ทุน บุคลากร วัสดุอุปกรณ และระบบการจัดการนํามาจัดการใหตรงกับองคประกอบความมั่นคง ในอาชีพ จะสามารถทําใหอาชีพมั่นคงและปรากฏใหประจักษได 5. ลักษณะโครงสรางของศักยภาพในอาชีพ โครงสรางของศักยภาพในอาชีพ เปนความสัมพันธระหวางการจัดปจจัยดําเนินการของ อาชีพกับองคประกอบของการพัฒนาอาชีพใหมั่นคง มีลักษณะโครงสรางของความสัมพันธตามแผนภูมิ ดังนี้ แผนภูมิโครงสรางศักยภาพการขยายอาชีพใหมีความมัน่ คง ปจจัยนําเขาเพื่อ การขยายอาชีพ 1. 2. 3. 4.
ทุน บุคลากร วัสดุอุปกรณ การจัดการ
ตรงกัน สัมพันธกัน
การจัดองคประกอบ = พัฒนาอาชีพ
ศักยภาพ การขยายอาชีพ
1. การจัดการลดความเสี่ยงผลผลิต 2. ขอตกลง/มาตรฐานพัฒนาอาชีพ
ความมั่นคงของ การขยายอาชีพ
4 จากแผนภูมิแสดงโครงสรางศักยภาพการขยายอาชีพใหมความมั่นคง มีรายละเอียด ดังนี้ 1. ปจจัยนําเขาเพื่อการขยายอาชีพในแตละปจจัย จะมีตัวแปรรวม ดังนี้ 1.1 ทุน (1) เงินทุน (2) ที่ดิน/อาคารสถานที่ (3) ทุนทางปญญา ไดแก - การสรางความสัมพันธกับลูกคา - องคความรูที่สรางขึ้น - ภาพลักษณของผลผลิตและสถานประกอบการที่จะสรางความพอใจกับลูกคา 1.2 บุคลากร (1) หุนสวน (2) แรงงาน 1.3 วัสดุอุปกรณ (1) วัตถุดิบ (2) อุปกรณเครื่องมือ 1.4 การจัดการ (1) การจัดการการผลิต (2) การจัดการการตลาด 2. การจัดองคประกอบพัฒนาอาชีพ มีปจจัยและตัวแปรรวม ดังนี้ 1.1 องคประกอบดานการจัดการลดความเสี่ยงผลผลิต (1) ความหลากหลายทางชีวภาพ (2) การเพิ่มผลผลิต (3) การจัดการหมุนเวียนเปลี่ยนรูป (4) การจัดการรายไดใหหมุนเวียนกลับมาสูการขยายอาชีพ 1.2 ขอตกลง/มาตรฐานพัฒนาอาชีพ (1) คุณภาพผลผลิต (2) การลดตนทุน (3) การสงมอบ (4) ความปลอดภัย
5 3. ศักยภาพการขยายอาชีพ เปนตัวเลขบงชี้ความตรงกันหรือความสัมพันธระหวางปจจัยนําเขากับการจัดองคประกอบพัฒนาอาชีพ ดังนี้ 3.1 ประสิทธิภาพรวมของการดําเนินการขยายอาชีพ ซึ่งเปนตัวเลขผันแปร ระหวาง -1 ถึง 1 โดยมีเกณฑการประเมินดังนี้ ต่ํากวา 0.5 = การขยายอาชีพ มีศักยภาพต่ําตองแกไข สูงกวา 0.5 – 0.75 = การขยายอาชีพมีศักยภาพ สูงกวา 0.75 = การขยายอาชีพมีศักยภาพสูง 3.2 ประสิทธิภาพแตละปจจัย ตองมีคา 0.5 ขึ้นไปถึงจะยอมรับได แตถาหากต่ํากวา ก็ควรดําเนินการแกไขพัฒนา 3.3 ในการวิเคราะหศักยภาพในธุรกิจ ดานการวิเคราะหความตรงกันหรือความสัมพันธกัน ระหว า งปจ จั ย นํ า เข า ดํ า เนิ น การขยายอาชีพกั บองค ประกอบการพั ฒ นาอาชีพ ของผู เชี่ ย วชาญและ ผูเกี่ยวของกับการประกอบการขยายอาชีพ จํานวน 3 – 5 คน ดําเนินการวิเคราะหแลวนํามาประมวลผล ตามตารางวิเคราะห ดังนี้ ตารางที่ 1 ตารางวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ ปจจัยนําเขา ขยายอาชีพ องคประกอบ พัฒนาอาชีพ
1. ความหลากหลาย ทางชีวภาพ 2. การเพิ่มของผลิต 3. การหมุนเวียน เปลี่ยนรูป 4. การจัดการรายได 5. คุณภาพผลผลิต 6. การลดตนทุน 7. การสงมอบผลผลิต 8. ความปลอดภัย รวม
ทุนดําเนินการ 1
0
-1
บุคลากร 1
0
วัดสุอุปกรณ -1
1
0
การจัดการ -1
1
0
-1
ศักยภาพ รายขอ
6 3.4 ดําเนิ น การวิ เคราะหเพื่อสรุ ปศักยภาพการขยายอาชีพด ว ยการใชผูเชี่ย วชาญ จํานวน 3 – 5 คน ตรวจสอบพิจารณาความตรงกันหรือสัมพันธกัน ระหวางองคประกอบพัฒนาอาชีพใน แตละขอกับปจจัยนําเขาขยายอาชีพ โดยมีเกณฑพิจารณา ดังนี้ ใหคะแนน 1 หมายถึง มีความตรงกันหรือความสัมพันธกัน ใหคะแนน 0 หมายถึง เฉย ๆ ไมมีความเห็น ใหคะแนน – 1 หมายถึง ไมตรงกัน 3.5 ดําเนินการประมวลผล เพื่อสรุปผลและอภิปรายผลศักยภาพการขยายอาชีพดวย การนําผลการวิเคราะหของทุกคนมาคิดหาคาเฉลี่ย ดังนี้ ตารางที่ 2 ตารางสรุปผลศักยภาพการขยายอาชีพ
ปจจัยนําเขา ขยายอาชีพ องคประกอบ พัฒนาอาชีพ
ทุนดําเนินการ
บุคลากร
วัดสุอุปกรณ
การจัดการ
ศักยภาพ รายขอ
1
0
-1
1
0
-1
1
0
-1
1
0
-1
1. ความหลากหลาย ทางชีวภาพ
4
-
1
3
-
2
2
3
-
4
1
-
0.50
2. การเพิ่มของผลิต
5
-
-
2
3
-
2
3
-
4
1
-
0.65
5
-
-
2
3
-
1
4
-
4
1
-
0.60
1
4
-
2
3
-
2
3
-
4
-
1
0.40
4
1
-
3
2
-
3
2
-
4
1
-
0.70
6. การลดตนทุน
5
-
-
5
-
-
-
1
4
3
-
2
0.35
7. การสงมอบ ผลผลิต
1
-
4
2
-
3
1
-
4
2
-
3
-0.40
8. ความปลอดภัย
2
3
-
5
-
-
3
2
-
5
-
-
0.75
3. การหมุนเวียน เปลี่ยนรูป 4. การจัดการ รายได 5. คุณภาพ ผลผลิต
รวม
0.55
0.45
0.225
0.60
0.36
7 ผลการวิเคราะหสามารถอธิบายไดวา (1) ภาพรวมของศักยภาพ มีคะแนน 0.36 อาจบอกไดวา การขยายอาชีพมีศักยภาพไมถึงเกณฑ (2) เมื่อพิจารณาดานปจจัยนําเขา พบวา ปจจัยดานบุคลากรและวัสดุอุปกรณมีศักยภาพไมถึงเกณฑ (3) เมื่อพิจารณาดานองคประกอบพัฒนาอาชีพ พบวา องคประกอบดานการจัดการรายไดการลด ตนทุนและการสงมอบผลผลิตมีศักยภาพไมถึงเกณฑ (4) ผลการวิเคราะหอาจสรุปไดวา การขยายอาชีพของผูประกอบการรายนี้มีศักยภาพต่ํากวาเกณฑที่ กําหนดจําเปนตองทบทวนพัฒนาใหม การระบุปจจัยและองคประกอบที่มีและไมมีศักยภาพ การระบุปจจัยและองคประกอบที่มีและไมมีศักยภาพได จากการนําผลการวิเคราะหและประเมิน ศักยภาพในธุรกิจมาพิจารณา อภิปรายเหตุ และผลที่นําไปสูการพัฒนา มีขั้นตอนดังนี้ 1) ตรวจสอบผลการวิเคราะหองคประกอบที่มีคะแนนต่ํากวาเกณฑ วามีองคประกอบอะไรบาง 2) พิจารณาองคประกอบที่พบวาต่ํากวาเกณฑแลวนํามาพิจารณาสภาพภายในวาความตรงกันกับ ปจจัยนําเขาขยายอาชีพ มีสภาพเปนอยางไรแลวคิดทบทวนหาเหตุ หาผลวามาจากอะไร ตารางที่ 3 องคประกอบของการพัฒนาอาชีพ ปจจัยนําเขา ขยายอาชีพ องคประกอบ พัฒนาอาชีพ
1
0
-1
1
0
-1
1
0
-1
1
0
-1
4. การจัดการรายได
1
4
-
2
3
-
2
3
-
4
-
1
ทุนดําเนินการ
บุคลากร
วัดสุอุปกรณ
การจัดการ
จากตารางแสดงตัวอยางขางตนพบวา องคประกอบของการพัฒนาอาชีพในรายการที่ 4 เรื่อง การ จัดการรายได มีคะแนนศักยภาพ 0.40 ต่ํากวาเกณฑ ที่ยอมรับได จึงจํ าเปนที่เราตองพัฒนา ดังนั้ น จึงตอง มาพิจารณาดานปจจัยนําเขาซึ่งเปนตัวที่มีภาวะแฝง สามารถทําใหอาชีพพัฒนาและปรากฏใหประจักษได ดังนี้ 1. ดานทุนดําเนินการ ที่จะใชขับเคลื่อนการจัดการรายได ขาดความชัดเจน 2. บุคลากรดําเนินการ ผูเชี่ยวชาญมองเห็นวา ไมชดั เจน 3. วัสดุอุปกรณ ผูเชี่ยวชาญมองเห็นวา ไมชัดเจน ทั้ง 3 ปจ จั ยสงผลตอศักยภาพการจัด การรายได จึงจํ าเปนต องมีการทบทวนกํ าหนด แนวทางพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
ศักยภาพ รายขอ 0.40
8 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนวิเคราะหศักยภาพธุรกิจของตนเอง หรือธุรกิจของผูประสบความสําเร็จ ในอาชีพตาม รูปแบบตารางการวิเคราะหที่กําหนด และประเมินผลดังนี้ 1. ภาพรวมของศักยภาพธุรกิจอยูระดับใด 2. ศักยภาพใดบางที่ถึงเกณฑ และศักยภาพใดบางที่ไมถึงเกณฑ 3. ศักยภาพที่ไมถึงเกณฑทานมีแนวทางในการพัฒนาอยางไร
เรื่องที่ 3 การวิเคราะหตําแหนงธุรกิจ
การเขาสูอาชีพเมื่อดําเนินธุรกิจไปจนประสบผลสําเร็จ มักจะถูกจับตามองและทําตามกันมา สวน
แบงการตลาดจึงมีขนาดเล็กลงโดยลําดับ จนถึงวันที่จะเกิดวิกฤติ จึงมีความจําเปนตองพัฒนาหรือขยาย ขอบขายอาชีพออกไปหรือเรียนรูทําในสิ่งที่คนอื่นทําไมได เพื่อใหอยูไดอยางมั่นคงยั่งยืน การพัฒนาหรือ ขยายอาชีพ จะตองวิเคราะหและประเมินศักยภาพของธุรกิจวาอยูในตําแหนงธุรกิจระดับใด ดังนี้ 4. ธุรกิจตกต่ําหรือสูงขึ้นถาไมมี การพัฒนาธุรกิจจะเปนขาลง จําเปนตองขยายขอบขาย จึงมีความตองการตองการ ใชนวัตกรรม/เทคโนโลยีเขามาใช งาน 3. ธุรกิจทรงตัวจะมีผคู นเขามาเรียนรูทําตาม ทําใหเกิดวิกฤติสวนแบงตลาด 1. ธุรกิจระยะเริ่มตน การพัฒนา
2. ธุรกิจอยูในระยะสรางตัว จะมีคนจับตามองพรอมทํา
แผนภูมกิ ารวิเคราะหตําแหนงธุรกิจ
9 จากแผนภูมกิ ารวิเคราะหตําแหนงธุรกิจมีรายละเอียด ดังนี้ 1. ระยะเริ่มตน เปนระยะเริ่มตนของการทําธุรกิจ จึงตองมีการพัฒนาใหธุรกิจอยูไดเปน ระยะที่ผูประกอบการจะตองประชาสัมพันธสินคาและบริการใหลูกคารูจัก 2. ระยะสรางตัว เปนระยะที่ธุรกิจเติบโตมาดวยดี มักจะมีคนจับตามองพรอมคําถาม 3. ระยะทรงตัว เปนระยะที่ธุรกิจอยูนิ่ง ไมมีการขยายตลาด ไมมีการพัฒนาสืบเนื่องมาจาก ระยะที่ 3 ที่มีผูประกอบการอื่น ๆ ทําตาม จึงทําใหมีสวนแบงของตลาด 4. ระยะตกต่ําหรือสูงขึ้น เปนระยะที่ถาไมมีการพัฒนาธุรกิจก็จะอยูในขาลง ถามีการพัฒนา ธุรกิจจากระยะทรงตัวก็จะทําใหธุรกิจอยูในขาขึ้น
เรื่องที่ 4 การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพของแตละพื้นที่ 1. เสนทางของเวลา หมายถึง วัฎจักรของการประกอบอาชีพ ธุรกิจ สินคาหรือบริการ ในชวงระยะเวลาหนึ่งของการดําเนินการ 2. การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพของแตละพื้นที่ คือ การแยกแยะกระบวนการทางธุรกิจ หรือการดําเนินการดานอาชีพหรือการประกอบอาชีพ โดยแบงตาม ชว งระยะเวลาดํ าเนิ น กิ จ กรรม และมีเปาหมาย คื อ ผลการประกอบการในชว งเวลา ทําใหมองเห็ น ความกาวหนา ความสําเร็จในแตละภารกิจ ดวยการกําหนดกิจกรรมพรอมกํากับเวลาที่ตองใชจริง เขียน เปนผังการไหลของงาน เพื่อใชเฝาระวังการดําเนินงาน การจัดทําผังการไหลของงานในแตละภารกิจให กําหนดดังนี้ 1) กําหนดงาน/อาชีพออกเปนเรื่องสําคัญ 2) นํากิจกรรมออกมาจัดลําดับขั้นตอนกอนหลัง 3) นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน 4) จัดทําผังของงานในรูปแบบใดก็ไดใหผูประกอบอาชีพมีความเขาใจดี
10 ผังการไหลของปลูกมะละกอ การบริหาร
วางแผน
เตรียม
จัดจําหนาย
จัดการ
การผลิต
ปจจัยปลูก
สรุป ยอดขาย
ขยายอาชีพ
ปลูก
ปลูกมะละกอ
มะละกอ 5 ไร
การผลิต
ทํา
บํารุง
ปลูก
บํารุง
มะละกอ
ปุยหมัก
ดิน
มะละกอ
รักษา
ชวงเวลา (สัปดาห)
1
2
3
4-14
เก็บเกี่ยว
15
16-24
25
การปลูกผักอินทรียใ ชเวลา 8 สัปดาห การทํางาน มี 2 ลักษณะ คือ การบริหารจัดการ และการปลูกผัก ตองจัดผังการไหลของงานใหเห็นการทํางานกอนหลังตั้งแตเริ่มตนจนจบ เพื่อใหมองเห็น เสนทางของการปลูกพืช ซึ่งเราสามารถใชผังการไหลกํากับดูแลการขยายอาชีพได ดังนี้ 1) นําผังการไหลของงานติดผนังใหมองเห็น 2) ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงาน วันที่กําหนดกิจกรรมดําเนินการเสร็จหรือไม ถาเสร็จก็ทําเครื่องหมายบอกใหรูวาเสร็จ 3) ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองติดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง 4) ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง ประเมินผลและกํากับ ดูแล วา มีงานสวนใดประสบผลสําเร็จบาง และสําเร็จไดเพราะอะไร เปนเหตุ จากนั้นดูวา สวนใดที่ไมประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผลทั้งความสําเร็จและความเสียหาย มาสรุปผล เพื่อนําผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและแผนปฏิบัติการใหมีประสิทธิภาพได 3. ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งมนุษยสามารถนําไปใชใหเกิด ประโยชนตอชีวิตประจําวัน และการประกอบอาชีพได เชน การวางแผนปลูกมะละกอ มีแหลงน้ําเพียงพอตอ ระยะเวลาในการปลูกหรือไม และความอุดมสมบูรณของดินมีมากนอยเพียงใด ซึ่งจะสงผลตอการปรับปรุงดิน และการใสปุยมะละกอ
26
11 4. ศักยภาพของพื้นที่ตามลักษณะภูมิอากาศ ลักษณะภูมิอากาศ หมายถึง ลักษณะอากาศประจําทองถิ่นในชวงระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งมีอิทธิพล ตอการประกอบอาชีพในแตละพื้นที่มีสภาพอากาศที่แตกตางกัน เชน การเตรียมปจจัยการปลูกมะละกอ เกี่ยวกับเมล็ดพันธุ ควรเลือกพันธุใหเหมาะสมกั บฤดูก าล เพราะจะทําใหมะละกอเจริ ญเติบโตดี และ ใหผลผลิตตรงตามสายพันธุ 5. ศักยภาพของภูมิประเทศ และทําเลที่ตงั้ ของแตละพื้นที่ ภูมิประเทศ หมายถึง ลักษณะทางกายภาพของแผนดินที่มีลักษณะเปนพื้นที่ประกอบการที่มี ความสูงต่ํา ที่ราบลุม ที่ราบสูง ภูเขา แมน้ํา ทะเล เปนตน โดยเฉพาะในการปลูกมะละกอ ควรเลือกพื้นที่ที่สูง ใกลแหลงน้ํา และน้ําไมทวมขัง 6. ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแตละพื้นที่ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี หมายถึง ความเชื่อ การกระทําที่มีการปฏิบัติสืบเนื่องกันมาเปน เอกลักษณ และมีความสําคัญตอสังคม ในแตละภาคของประเทศไทย มีวิถีชีวิต การเปนอยู การประกอบอาชีพและการบริโภคที่ แตกตางกัน เชน บางแหงปลูกมะละกอเพื่อสงโรงงาน หรือบางแหงปลูกมะละกอเพื่อบริโภค เปนตน 7. ศักยภาพของทรัพยากรมนุษยในแตละพื้นที่ ทรัพยากรมนุษยในแตละพื้นที่ หมายถึง ความรู ความสามารถของมนุษยทเี่ ปนภูมิรู ภูมิปญ ญา ทั้งในอดีตและปจจุบันตางกัน ในแตละทองถิ่นมีความถนัด และความชํานาญในการบํารุงรักษา เก็บเกี่ยว และจัดจําหนายที่ไมเหมือนกันสงผลใหผลผลิตและรายไดตางกัน ใบงานที่ 2 คําสั่ง ใหผูเรียนจัดทําผังการไหลของงานการขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผูประสบความสําเร็จ จากการประกอบอาชีพ
12
บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด สาระสําคัญ การจัดทําแผนพัฒนาการตลาดของสินคาใหสามารถแขงขันได โดยการกําหนดเปาหมายและ กลยุทธตาง ๆ เพื่อใหบรรลุเปาหมายของกิจกรรมทางการตลาดที่กําหนดไว ลักษณะบงชี้ความสําเร็จของการเรียนรู 1. อธิบายการกําหนดทิศทางและเปาหมายการตลาดของสินคาหรือบริการได 2. อธิบายการกําหนดและวิเคราะหกลยุทธสูเปาหมายการตลาดได 3. อธิบายการกําหนดกิจกรรมและแผนการพัฒนาการตลาดได ขอบขายเนื้อหา เรื่องที่ 1 การกําหนดทิศทางการตลาด เปาหมาย กลยุทธในการขยายอาชีพ เรื่องที่ 2 การวิเคราะหกลยุทธ เรื่องที่ 3 การกําหนดกิจกรรมและแผนการพัฒนาการตลาด
13
เรื่องที่ 1 การกําหนดทิศทางการตลาด เปาหมาย กลยุทธในการขยายอาชีพ ความคิดรวบยอด การทําธุรกิจไมวาจะทําระดับใด จําเปนตองมีทิศทางใหมองเห็นผลสําเร็จ ภาระงานที่ จะตองทําและกลยุทธสูความสําเร็จใชเปนความคิดสูการปฏิบัติจริง เปนการกําหนดอนาคตของธุรกิจให เดินไปในทิศทางที่ตองการอยางมั่นคงและยั่งยืนได 1. ขั้นตอนการดําเนินงาน 1. ทิศทางการตลาด
2. เปาหมายการตลาด
3. แผนกลยุทธ
วิสัยทัศน กลยุทธ
แผนกลยุทธ
พันธกิจ จากแผนภูมิ ทําใหมองเห็นวาการกําหนดทิศทางการตลาด กลยุทธ การขยายอาชีพ ประกอบดวย 1. การกํ าหนดทิศทางธุร กิจ ประกอบดว ย วิ สัยทัศนที่ต องการใหเกิดอยางมีความพอดี และ พันธกิจสําคัญที่จะนําไปสูความสําเร็จ 2. การกําหนดเปาหมายการตลาดหรือวิธีการสรางความสําเร็จตามพันธกิจ จะตองมีเปาหมาย อยางชัดเจน 3. การกํ าหนดแผนกลยุ ทธด ว ยการนํ าเปา หมายการตลาดมาวิ เคราะหใ หมองเห็น ตั ว บง ชี้ ความสําเร็จ ปจจัยนําเขาที่สําคัญและกิจกรรมที่จําเปนตองทําเปนแผนทิศทางไปสูความสําเร็จของการ ดําเนินธุรกิจ 2. รายละเอียดการดําเนินงาน 2.1 การกําหนดทิศทางการตลาด เปนการคิดใหมองเห็นอนาคตของการขยายอาชีพใหมีความพอดี จะตองกําหนดใหไดวาแตละ ชวงระยะควรจะไปถึงไหน อยางไร ซึ่งประกอบดวย ขอความวิสัย ทัศนวาจะไปถึงไหน และขอความ พันธกิจวาจะไปอยางไร โดยมีวิธีการคิดและเขียนดังนี้
14 1) การเขี ย นขอความวิ สัย ทัศน การขยายอาชีพ มีลัก ษณะโครงสร างการเขี ยนมีลัก ษณะที่ ประกอบดวย ก. ชวงระยะเวลาที่สิ้นไปสุดทางของการขยายอาชีพในชวงนี้ จะเปนระยะเวลา กี่ป พ.ศ. อะไร ข. ความคิด เปาหมาย ลักษณะความสําเร็จผูประกอบอาชีพจะไปถึงอยางมีความพอดี และ ทาทายความสามารถของเรา คืออะไร ตัวอยางขอความวิสยั ทัศน “ พ.ศ. 2551 ไรทนเหนื่อยผลิตผักสดผลไมเกษตรอินทรียเขาสูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปร จากขอความวิสัยทัศนตามตัวอยางขางตน โครงสรางการเขียนมีลักษณะ ดังนี้ ก. ชวงระยะเวลาที่จะไปสุดทาง คือ ป พ.ศ. 2551 ข. ขอความ ความคิดลักษณะความสําเร็จที่จะไปถึงอยางมีความพอดีและทาทาย คือ ไรทนเหนื่อย สามารถผลิตผักสด ผลไม เกษตรอินทรียเขาสูตลาดคุณภาพประเทศสิงคโปรได จึงอาจสรุปไดวา การ กําหนดวิ สัยทัศน ไมใชเปนการกําหนด เพื่อความนาสนใจแต เปนการกําหนดใหมองเห็นทิศทางของ ธุรกิจที่จะดําเนินการในอนาคตได 2) การเขียนพันธกิจ เปนการดําเนินการตอเนื่องจากการกําหนดวิสัยทัศนวา เราจะตองมีภารกิจที่ สําคัญอะไรบาง โดยมีแนวทางการคิดและเขียนดังนี้ 2.1 การวิเคราะหวา หากจะใหเกิดความสําเร็จตามวิสัยทัศน จะตองมีพันธกิจอะไรบาง ในทาง ธุรกิจมีภาระที่สําคัญ 4 ประการ คือ ก. ภารกิจดานทุนดําเนินการ ข. ภารกิจดานลูกคา ค. ภารกิจดานผลผลิต ง. ภารกิจดานการเรียนรูพัฒนาตนเองและองคกร ดังนั้น การดําเนินการขยายอาชีพ อาจใชพันธกิจ ทั้ง 4 กรณี มาคิดเขียนพันธกิจนําไปสูความสําเร็จได 2.2 โครงสรางการเขียนพันธกิจ มีองคประกอบรวม 3 ดาน คือ ก. ทําอะไร (บอกภารกิจสําคัญที่กระทบตอความสําเร็จ) ข. ทําไมตองทํา (บอกเหตุผลหรือจุดประสงค) ค. ทําอยางไร (บอกวิธีดําเนินการที่สําคัญ และสงผลตอความสําเร็จจริง)
15 ง.
ตัวอยางขอความพันธกิจของไรทนเหนือ่ ย
1. ขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร เพื่อใชผลิต ผักสดอินทรียดวยการพัฒนาคุณ ภาพดินดว ยปุยพืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหาน้ําใหไดวันละ 300 ลูกบาศกเมตร 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพื่อขยายการตลาดดวยการจัดทําเว็บไซตของตนเอง จัดทําสารคดี เผยแพร สัปดาหละ 1 เรื่อง และเว็บบอรดแลกเปลี่ยนเรียนรูกับลูกคาและผูสนใจ 3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหเปนไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรียยุโรป เพื่อใหสามารถสงออก ตางประเทศได ดวยการพัฒนาคุณภาพดินไมใหปนเปอนโลหะหนัก และจัดการแปลงเกษตรให เปนระบบนิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏิบัติการแกไขขอบกพรองได ดวยการสรางความตระหนักใหเห็นความสําคั ญของมาตรฐานคุณภาพและรว มเขียนเอกสาร ขั้นตอนการทํางาน จากตัวอยางขอความพันธกิจของไรทนเหนื่อยขางตนสามารถนํามาจําแนกขอความตามลักษณะ โครงสรางการเขียนไดดังนี้ ทําอะไร 1. ขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร
ทําไมตองทํา เพื่อใชผลิตผักสดอินทรีย
ทําอยางไร
โดยการพัฒนาคุณภาพดินดวยปุย พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหา น้ําวันละ 300 ลูกบาศกเมตร 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพื่อใหลูกคามั่นใจวาไดบริโภค ดวยการจัดทําเว็บไซตของตนเอง อาหารคุณภาพ สะอาด ปลอดภัย จัดทําสารคดีเผยแพรสัปดาหละ 1 เรื่อง และเว็บบอรดแลกเปลี่ยน เรียนรูกับลูกคา ดวยการพัฒนาดินไมใหปนเปอน 3. ยกระดับคุณภาพผลผลิตให เพื่อใหสามารถสงออกไปสู โลหะหนักตามมาตรฐานพัฒนา ประเทศสิงคโปรได เปนไปตามมาตรฐานเกษตร ระบบนิเวศแปลงเกษตรใหเปน อินทรียยุโรป ระบบนิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตาม เพื่อใหสามารถติดตามหา ดวยการสรางความตระหนักให ขั้นตอนได ขอบกพรองและปฏิบัติการแกไข เห็นความสําคัญของมาตรฐาน ขอบกพรองได คุณภาพผลผลิตและรวมเขียน เอกสารขั้นตอนการทํางาน
16 จึงสรุปไดวา การขยายอาชีพใหเกิดความพอดี ตองเปนไปตามศักยภาพของผูประกอบอาชีพ แตการกําหนดทิศทางขยายอาชีพ นั้น ตองมองเห็นทิศทางที่จะไปถึงและรูวามีภารกิจอะไรบางตองทําอยางไร ใหมองเห็นรูปธรรมของการขยายอาชีพที่กาวออกไปขางหนา 2. การกําหนดเปาหมายการตลาด เปาหมายการตลาด เพื่อการขยายอาชีพ คือ การบอกใหทราบวา สถานประกอบการ นั้น สามารถทําอะไรไดภายในระยะเวลาเทาใด ซึ่งอาจจะกําหนดไวเปนระยะสั้น หรือ ระยะยาว 3 ป หรือ 5 ป ก็ได การกําหนดเปาหมายของการขยายอาชีพ ตองมีความชัดเจนสามารถวัดและประเมินผลได การกําหนด เปาหมาย หากสามารถกําหนดเปนจํานวนตัวเลขไดกจ็ ะยิ่งดี เพราะทําใหมีความชัดเจนจะชวยใหการวางแผน มีคุณภาพยิ่งขึ้น และจะสงผลในทางปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 3. การกําหนดกลยุทธ การที่จะขยายอาชีพใหบรรลุตามวิสัยทัศน ตองมีแนวทางปฏิบัติสูความสําเร็จเพื่อชัยชนะ เราเรียกวา กลยุทธ ดังนั้น การกําหนดกลยุทธ เพื่อใหการขยายอาชีพสูความสําเร็จ จึงกําหนดกลยุทธจาก ภารกิจจากพันธกิจของไรทนเหนื่อยที่จะทําทั้ง 4 ดานโครงการนําขอความพันธกิจในสวน “ทําอยางไร” มาพิจารณาวามีกิจกรรมที่จะตองทําอะไรบาง ตัวอยาง การพิจารณาในสวน “ ทําอยางไร” ของพันธกิจที่ 1 จากพันธกิจของไรทนเหนื่อย มีกจิ กรรมที่ดังนี้ 1. พัฒนาคุณภาพดินดวยปุยพืชสด 2. เพิ่มแรงงาน 10 คน 3. จัดใหมนี ้ําใชเพิ่มวันละ 300 ลูกบาศกเมตร 3.1 พิจารณาวา กิจกรรมใด เปนกิจกรรมที่ยุงยากและเปนแกนหลักสําคัญของความสําเร็จใน พันธกิจนี้ จะตองใชเทคนิควิธีอะไรเขามาเปนกลยุทธในการทํางานดังตัวอยาง ลําดับ เทคนิควิธีการที่จะใช กิจกรรม สรุปผลการพิจารณา ความสําคัญ เปนกลยุทธ 1. พัฒนาคุณภาพดิน
เปนกิจกรรมที่ตองทํากรอบการ
ดวยปุยพืชสด
ผลิตเปนระยะ ๆ อยางตอเนื่อง
2. เพิ่มแรงงาน 10 คน เพียงประกาศรับสมัครแลวชี้แจง ใหทํางานตามขั้นตอน 3. จัดน้ําเพิ่มวันละ
จางผูรับเหมา สํารวจและเจาะหาน้ํา
300 ลูกบาศกเมตร
ทําเสร็จแลวก็ใชไดเลย
1
ใชจอบหมุนฟนดินและ วัชพืชเขาดวยกัน
3
-
2
-
17 3.2 สรุปผลการวิเคราะหกํ าหนดเทคนิ ควิธีการมาเปนกลยุทธ และนํ าข อความสวนที่บอกว า ทําอะไรมาเปนเปาหมายกลยุทธ ดังตัวอยางนี้ 3.2.1 กลยุทธดําเนินการ คือ การใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดินและวัชพืชเขาดวยกัน 3.2.2 เปาหมายกลยุทธ คือ การพัฒนาคุณภาพดิน 20 ไรดวยปุยพืชสด ตัวอยาง ผลการพิจารณากําหนดกลยุทธขยายอาชีพเกษตรอินทรียของไรทนเหนื่อย ดังนี้ ผลการพิจารณาขอความทําอยางไร ขอความภารกิจในสวนทําอยางไร ขอความกลยุทธสูความสําเร็จของ และกําหนดเทคนิควิธีใน นํามาใชกําหนดเปาหมาย การขยายอาชีพ กิจกรรมที่สําคัญสงผลตอ กลยุทธ ความสําเร็จของภารกิจ 1. ใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดิน ขยายพืน้ ทีก่ ารผลิต 20 ไร ใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดิน และวัชพืชเขาดวยกัน และวัชพืชเขาดวยกันในการขยาย พื้นที่การผลิตจํานวน 20 ไร 2. ใชเว็บไซตเผยแพร สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา ใชเว็บไซตเผยแพรและ แลกเปลี่ยนความรูและความเขาใจ เกี่ยวกับเกษตรอินทรีย ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหได ใชองคความรูระบบนิเวศ 3. ใชองคความรูระบบนิเวศ ธรรมชาติยกระดับคุณภาพ ตามมาตรฐานคุณภาพเกษตร ธรรมชาติ พัฒนาระบบนิเวศ ผลผลิตเขาสูมาตรฐานเกษตร อินทรียยุโรป แปลงเกษตร อินทรียยุโรป 4. พัฒนาคณะทํางานใหรูเทากัน พัฒนาคนงานใหทํางานตาม ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพให ขั้นตอนได คณะทํางานรูเทาทันกัน รวมกัน ทํางานตามขั้นตอนได
18
เรื่องที่ 2 การวิเคราะหกลยุทธ แผนภาพรวมของการขยายอาชีพ เปนเครื่องมือควบคุมการจัดการขยายอาชีพที่ประกอบดว ย เหตุผลที่ทําใหการขยายอาชีพประสบความสําเร็จ องคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธ ทําใหเกิด 16 ตาราง บรรจุเงื่อนไขสูความสําเร็จไวสําหรับจัดทําแผนปฏิบัติการ และควบคุมภาพรวมของการดําเนินงาน ก. องคประกอบดานเหตุผลสูความสําเร็จ ประกอบดวย (1) ดานการลงทุน (2) ดานลูกคา (3) ดานผลผลิต (4) ดานการเรียนรูพัฒนาตนเอง ข. องคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธ ประกอบดวย (1) เปาหมายกลยุทธ (2) ตัวบงชี้ความสําเร็จ (3) ปจจัยนําเขาดําเนินงาน (4) กิจกรรม / โครงการที่ตองทํา 1. ตัวอยางการเขียนแผนกลยุทธ การเขียนแผนกลยุทธทั้งหมด จะตองบรรจุอยูในเอกสารหนาเดียว เพื่อใหมองเห็นความสัมพันธรวมระหวางตารางทั้ง 16 ตาราง ตามตัวอยางแผนกลยุทธ ดังนี้ วิสัย ทัศ น “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนื่ อยผลิตผัก สด ผลไมเกษตรอินทรีย เข าสูตลาดอาหาร คุณภาพประเทศสิงคโปรได”
19 แผนกลยุทธ จะเห็นสาระสําคัญที่เปนเหตุเปนผลตอความสําเร็จของการขยายอาชีพเกษตรอินทรียของ ไรทนเหนื่อย ดังนี้ เงื่อนไข เปาหมายกลยุทธ
ภารกิจดานการลงทุน ขยายพื้นที่การผลิต 20 ไร
ตัวบงชี้ความสําเร็จ - พัฒนาคุณภาพเปนดิน อินทรียครบ 20ไร - โครงสรางดินเปนเมล็ดกลม สีน้ําตาล
ปจจัยนําเขา ดําเนินงาน
- จอบหมุนขนาดหนา กวาง 120 ซม. - เมล็ดพันธุปุยพืชสด - จุลินทรีย พด.1 พด.2 และ พด.3 กิจกรรมโครงการ - กิจกรรมการพัฒนาดินดาน ปุยพืชสด - สํารวจขุดเจาะบอน้ําบาดาล ขนาด 300 ม3/วัน
ภารกิจดานลูกคา สรางความเชื่อถือใหกับ ลูกคา
ภารกิจดานผลผลิต
ยกระดับคุณภาพ ผลผลิตใหไดตาม มาตรฐานการเกษตร อินทรียยุโรป - ยอดสั่งซื้อเพิ่มขึ้นจนเต็ม - ผลการวิเคราะห ปริมาณการผลิต ผลผลิตไมพบธาตุ - ลูกคาเขามาแลกเปลี่ยน โลหะหนักที่ระบุใน ความเขาใจเกษตรอินทรีย มาตรฐาน ในเว็บไซต - ปราศจาก จุลินทรียบูดเนา - สารคดีการผลิตเกษตร เมล็ดพันธุผัก อินทรียไรทนเหนื่อยภาค ออรแกนิค ภาษาอังกฤษและไทย
- จัดทําสารคดีความรูและ แสดงผลงานเกษตร อินทรีย เดือนละ 1 เรื่อง - จัดทําเว็บไซต - จายแจก DVD ความรู เกษตรอินทรียของ ไรทนเหนื่อย
ภารกิจดานการ พัฒนาตนเอง พัฒนาคนงานใหทํางาน ตามขั้นตอนได
- คนงานยึดการทําตาม เอกสารคูมือ ดําเนินงาน - คนงานรูเทาทันกัน
- เอกสารขั้นตอน การทํางาน - เอกสารตรวจติดตาม คุณภาพ
- ผลิตเมล็ดพันธุพืชผัก - ฝกอบรมคณะทํางาน ที่สามารถทําได เพื่อใหมีความสามารถ เทาทันกัน - จัดทําเอกสารขั้นตอน การทํางานในแตละ กิจกรรม - ฝกการใชเอกสาร ขั้นตอนการทํางาน
20
เรื่องที่ 3 การกําหนดกิจกรรมและแผนการพัฒนาการตลาด
ที่ 1
2 3 4 5
1. การกําหนดกิจกรรมเพื่อพัฒนาการตลาด การตลาดมีความสําคัญมีผลตอการบรรลุเปาหมายสุดทายของการดําเนินธุรกิจ ธุรกิจ ตองเริ่มดวยการศึกษาความตองการที่แทจริงของลูกคา จากนั้นจึงทําการสรางสินคาหรือบริการที่ทําให ลูกคาเกิดความพอใจสูงสุดดวยการออกแบบกิจกรรม โดยยึดหลัก 4P ดังนี้ 1. กิจกรรมการพัฒนาสินคา (Product) ใหตรงกับความตองการของลูกคา 2. กิจกรรมดานราคา (Price) ผูผลิตตองกําหนดราคาที่เหมาะสมกับกํ าลังซื้อของผูบริโภค และเหมาะสมกับคุณภาพของสินคา 3. กิจกรรมดานสถานที่ (Place) ตองคิดวาจะสงของสินคาใหกับผูบริโภคไดอยางไร หรือตองมีการปรับสถานที่ขายหรือทําเลที่ตั้งขายสินคา 4. กิจกรรมสงเสริมการขาย (Promotion) จะตองศึกษาวิธีการใดที่ทําใหลูกคารูจักสินคา 2. การวางแผนพัฒนาการตลาด ผูผลิตสินคาตองนํากิจกรรมที่ตองดําเนินการทางธุรกิจมาวางแผนเพื่อพัฒนาตลาด เพื่อ นําสูการปฏิบัติตามตัวอยางแผนการพัฒนาการตลาดสินคาผงซักฟอก ดังนี้ แผนการพัฒนาการตลาดสินคาผงซักฟอก ป 2554 กิจกรรมที่ตองดําเนินการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. กําหนดทิศทางการพัฒนา การตลาด - วิสัยทัศน - พันธกิจ กําหนดเปาหมายการตลาด กําหนดกลยุทธสูเปาหมาย วิเคราะหกลยุทธ ดําเนินการ - การโฆษณา - การประชาสัมพันธ - การทําฐานขอมูลลูกคา - การสงเสริมการขาย - การกระจายสินคา ฯลฯ
21 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนกํ าหนดทิศทาง เปาหมาย กลยุ ทธในการขยายอาชีพ และกําหนดกิจกรรมและวางแผน การพัฒนาตลาดสินคาของผูเรียนหรือสินคาที่สนใจ ลงในตารางที่กําหนดขึ้น 1. ทิศทางธุรกิจในการขยายอาชีพ.................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 2. เปาหมายธุรกิจในการขยายอาชีพ................................................................................ ..................................................................................................................................................................... 3. กลยุทธในการขยายอาชีพ............................................................................................. .....................................................................................................................................................................
ที่
กิจกรรมและแผนการพัฒนาการตลาด อาชีพ/สินคา.......................................................................... แผนการพัฒนาการตลาด ป 2554 กิจกรรมที่ตองดําเนินการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.
22
บทที่ 3 การจัดทําแผนพัฒนาการผลิตหรือการบริการ สาระสําคัญ
การพัฒนาการผลิตหรือการบริการ เกิดจากการกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการ วิเคราะหทุนปจจัย กําหนดเปาหมาย และการกําหนดแผนกิจกรรม เปนการพัฒนาระบบการผลิตหรือการ บริการ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายการกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการ 2. อธิบายการวิเคราะห ทุนปจจัยการผลิตหรือการบริการ 3. อธิบายการกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ 4. อธิบายการกําหนดแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ 5. อธิบายการพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ ขอบขายเนื้อหา 1. การกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการ 2. การวิเคราะหทุนปจจัยการผลิตหรือการบริการ 3. การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ 4. การกําหนดแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ 5. การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ
23 เรื่องที่ 1 การกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการ 1. การกําหนดคุณภาพผลผลิต ความหมายของคุณภาพ ถูกกําหนดขึ้นตามการใชงานหรือตามความคาดหวังของผูกําหนด เชน มีความเหมาะสมกับการใชงาน มีความทนทาน ให ผลตอบแทนสูงสุด บริการดี และประทับใจหรือ เปนไปตามมาตรฐานที่ตั้งใจไว แบงเปน 2 ลักษณะ ดังนี้ 1. คุณภาพตามหนาที่ หมายถึง ประสิทธิภาพการทํางาน ความเหมาะสมในการใชงาน ความทนทาน เชน พัดลมเครื่องนี้มีมอเตอรที่สามารถใชไดอยางตอเนื่องถึง 24 ชั่วโมง 2. คุณภาพตามลักษณะภายนอก หมายถึง รูปรางสวยงาม สีสันสดใส เรียบรอย เหมาะกับ การใชงาน โครงสรางแข็งแรง ผลิตภัณฑสวนใหญ มักเนนคุณภาพภายนอก โดยเนนที่สีสันสดใส หรือ รูปลักษณใหโดดเดน เพื่อดึงดูดความสนใจของผูบริโภคสินคา ปจ จุบัน สภาพ การแขงขั นในตลาดมีมาก หากคุณ ภาพไมต รงกั บความต องการของ ผูบริโภคสินคา การผลิตสินคาและบริการ อาจจะตองลมเลิกกิจการไป ดังที่ไดเกิดขึ้นมาในปจจุบันสินคา บางประเภทแขงขันกันที่คุณภาพ บางประเภทแขงขันกันที่ราคา แตบางประเภทแขงขันกันที่ความแปลกใหม ดังนั้น การผลิตหรือใหบริการ จะตองมีการศึกษาสภาพตลาดอยางรอบคอบเพื่อกําหนดคุณภาพ 2. ขั้นตอนการกําหนดคุณภาพ การกําหนดคุณภาพ มีความสําคัญอยางยิ่ง เพราะการกําหนดคุณภาพไมไดกําหนดจาก บุคคลใด บุคคลหนึ่ง หรือกลุมคน หรือสถาบัน เทานั้น แตการกําหนดคุณภาพ ตองคํานึงถึงคนหลายกลุม หลายสถาบัน การกําหนดคุณภาพสินคาและบริการ มีขั้นตอนดําเนินการ 3 ขั้นตอน ไดแก 1. การศึกษาความต องการของผูใชสินคาและบริ การอยางกวางขวางและครอบคลุม ผูบริโภคสินคาหรือผูใชบริการที่มีความหลากหลาย 2. การออกแบบผลิตภัณฑหรือพัฒนาผลิตภัณฑใหสอดคลองกับความตองการที่ศึกษา มาอยางจริงจัง 3. จัดระบบการผลิตและควบคุมระบบการผลิตใหไดผลผลิตที่มีคุณภาพ 3. การกําหนดคุณภาพการบริการ การบริการ หมายถึง การใหความชวยเหลือหรือการดําเนินการเพื่อประโยชนของผูอื่น การบริการที่ดี ผูรับบริการก็จะไดรับความประทับใจและชื่นชมองคกร ซึ่งเปนสิ่งดีสิ่งหนึ่งอันเปนผลดี กับองคกร เบื้องหลังความสําเร็จเกือบทุกงาน พบวางานบริการเปนเครื่องมือสนับสนุนงานดานตาง ๆ เชน งานประชาสัมพันธ งานบริการวิชาการ เปนตน ดังนั้น ถาบริการดีทําใหผูรับบริการเกิดความประทับใจ และเกิดภาพลักษณที่ดีตอองคกร
24 4. คุณภาพของงานบริการ (Service Quality) ปจจัยที่บงชี้คุณภาพของการบริการ ไดแก 4.1 สามารถจับตองได โดยปกติ งานบริการเปนสิ่งที่จับตองไมได ทําใหการรั บรูใ น คุณภาพคอนขางไมชัดเจน ดังนั้น บริการที่ดีควรสรางหลักฐานใหเห็นชัดเจนวา บริการนั้นมีคุณภาพ หลักฐานที่จะสรางนั้น ไดแก อาคาร อุปกรณ เครื่องอํานวยความสะดวกและบุคลากร เชน การจัดที่นั่ง สําหรับรอรับบริการ เปนตน 4.2 นาเชื่อถือ ในที่นี้หมายถึง ความถูกตองในการคิดคาบริการ เชน รานอาหารที่คิดราคา ตรงตามจํานวนอาหารที่ลูกคาสั่ง ลูกคายอมใหความเชื่อถือ และจะกลับไปรับประทานอาหารที่รานนั้นอีก ตรงกั น ข า มกั บ ร านอาหารที่ คิ ด เงิน เกิ น กว า ความเป น จริ ง ย อ มทํา ใหลู ก ค า หมดความเชื่ อถื อ และ ไมกลับไปใชบริการที่รานอาหารนั้นอีก เปนตน 4.3 มีความรู ผูใหบริการที่มีคุณภาพ ตองเปนผูมีความรูในเรื่องนั้น เชน ชางซอมรองเทา ต อ งมี ค วามรู ใ นเรื่ อ งการซ อ มรองเทา ท า ทางขณะซ อ มรองเท า ต อ งดู ว ามี ค วามสามารถ มี ค วาม กระฉับกระเฉง คลองแคลว ซึ่งทําใหผูรับบริการเกิดความมั่นใจ เปนตน 4.4 มีความรับผิดชอบ เชน อูซอมรถยนต สัญญากับลูกคาวา จะซอมรถยนตใหเสร็ จ ภายใน 3 วัน อูแหงนั้นจะตองทําใหเสร็จภายในเวลา 3 วัน หรือชางซอมโทรทัศนที่ซอมผิดพลาด ทําให โทรทัศนของลูกคาเสีย ตองรับผิดชอบใหอยูในสภาพที่ดี โดยไมปดความผิดใหลูกคา 4.5 มีจิตใจงาม ผูใหบริการที่มีคุณภาพ ตองเปนผูมีจิตใจงาม จึงจะเปนผูกระตือรือรน ในการใหบริการผูอื่น เต็มใจชวยเหลือโดยไมรังเกียจ ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการที่สอดคลองกับความตองการ ของกลุมลูกคาของ อาชีพที่ผูเรียนดําเนินการหรืออาชีพที่สนใจลงในแบบบันทึก
25 เรื่องที่ 2 การวิเคราะหทุนปจจัยการผลิตหรือการบริการ ปจจัยสําคัญในการผลิตสินคาหรือบริการ คือ ทุน หรือ ตนทุน สําหรับเปนคาใชจายในการดําเนิน ธุรกิจ ใหสามารถผลิต สินคาและบริการออกสูตลาดได อยางมีคุณ ภาพ และตรงตามความต องการของ ลูกคา ตนทุนการผลิ ต หมายถึง ทุนหรือคาใชจายที่จายออกไป เพื่อใหได มาซึ่งสินคาหรือบริการที่ ตองการหรือคาใชจายที่ทําใหมูลคาของสินคาหรือบริการเพิ่มขึ้น แบงได 2 ประเภท คือ 1. ทุนคงที่ คือ การที่ผูประกอบการจัดหาทุน เพื่อใชในการจัดหาสินทรัพยถาวร เชน ดอกเบี้ยเงินกู ที่ดิน อาคาร เครื่องจักร เปนตน ทุนคงที่ สามารถแบงได 2 ลักษณะ คือ 1.1 ทุนคงที่ที่เปนเงินสด เปนจํานวนเงินที่ตองจายเปนคาดอกเบี้ยเงินกู เพื่อนํามาใช ในการดําเนินงานธุรกิจ 1.2 ทุนคงที่ที่ไมเปนเงินสด ไดแก พื้นที่ อาคารสถานที่ โรงเรือน รวมถึงคาเสื่อมราคา ของเครื่องจักร 2. ทุนหมุนเวียน คือ การที่ผูประกอบการจัดหาทุนเพื่อใชในการดําเนินการจัดหาสินทรัพย หมุนเวี ยน เชน วั ตถุดิ บในการผลิต ผลผลิตหรือการบริ การ วัสดุสิ้นเปลือง ค าแรงงาน คาขนสงค าไฟฟา คาโทรศัพท เปนตน ทุนหมุนเวียน แบงออกเปน 2 ลักษณะ คือ 2.1 ทุนหมุนเวียนที่เปนเงินสด ไดแก 2.1.1 คาวัสดุอุปกรณในการประกอบอาชีพ ดังนี้ 1) วัสดุอุปกรณอาชีพในกลุมผลิตผลผลิต เชน งานอาชีพเกษตรกรรม เชน คาปุย พันธุพืช พันธุสัตว คาน้ํามัน เปนตน 2) วัสดุอุปกรณอาชีพในกลุมบริการ เชน อาชีพรับจางซักรีดเสื้อผา เชน คาผงซักฟอก คาน้ํายาซักผา เปนตน 2.1.2 คาจางแรงงาน เปนคาจางแรงงานในการผลิตหรือบริการ เชน คาแรงงานใน การเพาะปลูก คาจางลูกจางในรานอาหาร 2.1.3 คาเชาที่ดิน/สถานที่ เปนคาเชาที่ดิน/สถานที่ในการประกอบธุรกิจ 2.1.4 คาใชจายอื่น ๆ เปนคาใชจายในกรณีอื่นที่นอกเหนือจากรายการ 2.2 ทุนหมุนเวียนที่ไมเปนเงินสด ไดแก 2.2.1 คาใชจายในครัวเรือน เปนแรงงานในครัวเรือนในการประกอบการธุรกิจ จะไม นํามาคิดเปนตนทุนเปนสวนใหญ ทําใหไมทราบขอมูลการลงทุนที่ชัดเจน จึงควรคิดคาแรงในครัวเรือน โดยการกําหนดคิดเปนตนทุนในอัตราคาแรงขั้นต่ําของทองถิ่นนั้น ๆ
26 2.2.2 คาเสียโอกาสที่ดิน กรณีเจาของธุรกิจมีที่ดินเปนของตนเอง จึงตองคิดตนทุน ใหคิดเปนทุนตามอัตราคาเชาที่ดินในทองถิ่นหรือบริเวณใกลเคียง ในการดําเนินกิจการงานอาชีพ การบริหารเงินทุนหรือดานการเงินนั้น เปนสิ่งที่ผูประกอบการ ตองใหค วามสําคั ญเปน อย างมาก เพราะมีผลต อความมั่นคงของอาชีพว าจะก าวหน าหรือลมเหลวได ดังนั้น การใชทุนแตละชนิดตองผานการวิเคราะหวา จะตองใชชนิดใด คุณภาพอยางไร ปริมาณเทาไร จึง จะเหมาะสมกับอาชีพ ใบงานที่ 2 คําสั่ง ใหผูเรียนกําหนดปจจัยการผลิต พรอมวิเคราะหถึงเหตุผลในการใชปจจัยแตละชนิดในงาน อาชีพที่ผูเรียนดําเนินการเองหรืออาชีพที่สนใจ ปจจัยการผลิต รายการ
จํานวน
เหตุผลในการใชปจจัยนั้น ๆ
27 เรื่องที่ 3 การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ 1. การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ เปาหมายการผลิต หรื อการบริ การ เปน คําตอบสําหรับผูประกอบการต องการมากที่สุดโดยมี ปจจัยที่ทําใหประสบความสําเร็จ ประกอบดวย 1) การกําหนดกลุมลูกคาเปาหมายใหชัดเจน 2) เสริมสรางสวนประสมทางการตลาด 3) คํานึงถึงสภาวะแวดลอมที่ควบคุมไมได 4) สามารถจําแนกเปนปจจัยลูกคาและผลผลิตหรือบริการ ดังนี้ ลูกคา ประกอบดวย (1) ใครคือ กลุมลูกคาเปาหมายสําหรับผลผลิตที่ผลิตขึ้นหรือการบริการ (2) ลูกคาเปาหมายดังกลาวอยู ณ ที่ใด (3) ในปจจุบันลูกคาเหลานี้ซื้อผลผลิตหรือการบริการไดจากที่ใด (4) ลูกคาซื้อผลผลิตหรือการบริการบอยแคไหน (5) อะไรคือสิ่งจูงใจที่ทําใหลูกคาเหลานั้นตัดสินใจใชบริการ (6) ลูกคาใชอะไร หรือทําไมลูกคาถึงใชผลผลิตหรือบริการของเรา (7) ลูกคาเหลานั้นชอบและไมชอบผลผลิตหรือบริการอะไรที่เรามีอยูบาง ผลผลิตหรือการบริการ ประกอบดวย (1) ลูกคาตองการผลผลิตหรือบริการอะไร (2) ลูกคาอยากจะใหมีผลผลิตหรือบริการในเวลาใด (3) เฉพาะการบริการ ควรตั้งชื่อวาอะไร เพื่อเปนสิ่งดึงดูดใจไดมากที่สุด 2. องคประกอบที่เกี่ยวของ ผูประกอบการตองคํานึงและพิจารณาถึงความเปนไปได และองคประกอบดานอื่น ๆ ที่สําคัญ ที่เกี่ยวของตาง ๆ ดังนี้ 1) แรงงาน ตองใชแรงงานมากนอยเทาไร ปจจุบันมีแรงงานเพียงพอหรือไม ถาไมเพียงพอจะ ทําอยางไร 2) เงินทุน ตองใชเงินทุนมากนอยเพียงไร ถาไมเพียงพอจะทําอยางไร 3) เครื่องมือ /อุ ป กรณ ตองใชเครื่ องมือ/อุปกรณ อะไร จํานวนเทาไร เพีย งพอหรือไม ถาไม เพียงพอจะทําอยางไร 4) วัตถุดิบ เปนสิ่งสําคัญมากตองพิจารณาวาจะจัดหาจัดซื้อวัตถุดิบจากที่ใด ราคาเทาไร จะหาได จากแหลงไหน และโดยวิธีใด 5) สถานที่ ใหมีความเหมาะสม สะอาด และเดินทางสะดวก เปนหลัก
28 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนกรอกขอมูลเกี่ยวกับการกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ ที่ผูเรียนดําเนินการเอง หรืออาชีพที่สนใจ 1. ลักษณะงานอาชีพ…………………………………….……………………………………… 2. ประเภทของผลผลิตหรือการบริการ………………………………………………………… 3. ชื่อเจาของธุรกิจ……………………………………………………………………………… 4. ที่ตั้งของธุรกิจ……………………………………………………………………………….. 5. เปาหมายการผลิตหรือการบริการ…………………………………………………………… 6. เหตุผลในการกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ เพราะ .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................
29
เรื่องที่ 4 การกําหนดแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ
การกําหนดแผนกิจกรรมการผลิตหรื อการบริการ เพื่อพัฒนาอาชีพ เปนการกําหนดกิจกรรมที่
เกี่ยวกับการขยายอาชีพ เชน ตองการเปดรานขายขาวแกง สาขาที่ 2 ตองดําเนินกิจกรรมอะไรบาง ดังแผนภูมิ ดังนี้ จัดหาทําเล
จัดเตรียมวัสดุ
ศึกษาเกี่ยวกับ
เปด
จัดบริการ
ที่ตั้งรานที่ 2
อุปกรณ
เมนูอาหารใหม ๆ
รานอาหาร
ลูกคา
1
2
3
4
5
แผนภูมิแสดงความตองการเปดรานขายขาวแกงสาขาที่ 2 สิ่งที่สําคัญตอการขยายอาชีพคือ การตัดสินใจ โดยมีขั้นตอนในการดําเนินการ ดังนี้ 1. ตรวจสอบตัวเองเพื่อใหรูถึงสถานภาพในปจจุบันเกี่ยวกับ แรงงาน เงินทุน เครื่องมือ/อุปกรณ วัตถุดิบ และสถานที่วา มีสภาพความพรอมหรือมีปญหาอยางไร รวมถึง ผลผลิตหรือบริการของตนเองวา มีสวนใดที่ไมสมบูรณหรือไม 2. สํารวจสภาพแวดลอม เปนการตรวจสอบข อมูลภายนอกเกี่ยวกับการประกอบการประเภท เดียวกันในชุมชน และความตองการของลูกคาทองถิ่น (การดําเนินงานตามขั้นตอนที่ 1 และ 2 เปนการศึกษาขอมูล เพื่อระบุถึงปญหาที่เกิดขึ้นและควรแกไข) 3. การกําหนดทางเลือก หลังจากหาสาเหตุของปญหาไดแลว เพื่อใหการวางแผนมีความชัดเจน เจาของธุรกิจตองตัดสินใจพิจารณาหาทางเลือก เพื่อใหไดทางเลือกหลายทางสูการปฏิบัติ 4. การประเมินทางเลือก เมื่อสามารถกําหนดทางเลือกไดหลากหลายแลว เพื่อไดทางเลือกสู การปฏิบัติที่เหมาะสมที่สุด ในการวางแผนกลยุทธทางการตลาด ผูประกอบการตองพิจารณาประเมิน ทางเลือกในแตละวิธี เพื่อใหสามารถบรรลุเปาหมายใหดีที่สุด 5. การตัดสินใจ เมื่อไดทางเลือกหลายทางเลือกในการตัดสินใจสามารถใชหลัก 4 ประการใน การตัดสินใจคือ 1) ประสบการณ 2) การทดลอง 3) การวิจัยหรือการวิเคราะห และ 4) การตัดสินใจเลือก 6. กําหนดวัตถุประสงค เปนการกําหนดเปาหมายของการดําเนินงานวา ตองการใหเกิดอะไร 7. พยากรณสภาพการณในอนาคต เปนการคิดผลบรรลุลวงหนาวา หากดําเนินการตามแผน กิจกรรมการผลิตหรือการบริการแลว ธุรกิจที่ดําเนินงานจะเกิดอะไรขึ้น 8. กําหนดแนวทางการปฏิบัติ เปนการกําหนดรายละเอียดขั้นตอนการปฏิบัติวาจะทําอยางไร เมื่อไร เพื่อใหเกิดผลตามวัตถุประสงคที่กําหนดไว 9. ประเมินแนวทางการปฏิบัติที่วางไว เปนการตรวจสอบความสมบูรณของแผนกิจกรรมการผลิต หรือการบริการวา มีความสอดคลองกันหรือไมอยางไร สามารถที่จะปฏิบัติตามขั้นตอน วิธีการที่กําหนด
30 ไวไดหรือไมอยางไร หากพบวาแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ ที่จัดทําขึ้นยังไมมีความสอดคลอง หรือมีขั้นตอนวิธีการใดที่ไมมั่นใจ ใหจัดการปรับปรุงใหมใหมีความสอดคลองและเหมาะสม 10. ทบทวนและปรับแผน เมื่อสถานการณเปลี่ยนแปลงไป และผลลัพธไมเปนไปตามที่กําหนด เปนการพัฒนาแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการในระหวางการปฏิบัติตามแผน เมื่อมีสถานการณ เปลี่ยนแปลงไป หรือมีขอมูลใหมที่สําคัญ ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนเขียนแผนกิจกรรมการผลิตหรือแผนบริการ ที่ตองการขยายอาชีพ เปนอาชีพของผูเรียน ดําเนินการเอง หรืออาชีพที่สนใจ ลักษณะงานอาชีพ……………………………………………………………………………. ประเภทของผลผลิตหรือการบริการ…………………………………………………………… ชื่อเจาของธุรกิจ………………………………………………………………………………… ที่ตั้งของธุรกิจ…………………………………………………………………………………… แผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการ คือ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ เหตุผล เพราะ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................
31 เรื่อง 5 การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ การดํ าเนิ น ธุร กิ จ ใหมีค วามก าวหน าและมั่น คง ผูประกอบการธุร กิจ ต องคํ านึ งถึงการพัฒ นา ระบบการผลิต หรือการบริการอย างตอเนื่ อง เพื่อใหทันต อการเปลี่ยนแปลงตามความนิยมของลูกค า ทั้งดานการผลิตสินคา หรือการใหบริการตาง ๆ ทั้งนี้ความกาวหนาและมั่นคงของสินคาและบริการตองมี คุณภาพและมาตรฐานดวย การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการในภาพรวม สามารถดําเนินการไดดังนี้ 1. ปรับแผนพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ โดยพิจารณาจากปจจัยที่เกี่ยวของตาง ๆ เชน ตนทุนการผลิต แรงงาน การขาดดุลการคา คุณภาพและมาตรฐานของสินคาและบริการ ราคา การบรรจุ หีบหอ เปนตน 2. ปรับแผนการดําเนินงาน โดยเนนการปรับกลยุทธและแนวทางพัฒนาใหม เพื่อปรับโครงสราง การผลิตหรือการบริการใหเชื่อมโยงทางการตลาดอยางเปนระบบ สอดคลองกับสถานการณเศรษฐกิจทาง การตลาดทั้งภายในและภายนอกประเทศ 3. ปรั บการเชื่อมโยงการผลิตหรือการบริ การกับการตลาด โดยปรับแนวคิดจาก “การขายตามผลิต ” มาเปน “การผลิตเพื่อขาย” โดยเฉพาะในดานตลาดตางประเทศ ซึ่งจะสัมพันธกับกลยุทธ “การกระจาย การผลิตหรือการบริ การ” ซึ่งใชตลาดภายในเปนตัวชี้นํา เพื่อใหมีการกระจายการผลิตสินคาหรือการ บริการในทองถิ่นใหมากชนิดยิ่งขึ้น 4. การปรับแนวการพัฒนาดังกลาวขางตนกับ “การพัฒนาการตลาด” เปนสําคัญซึ่งการพัฒนา การตลาดทั้งภายในและตางประเทศ อยางมีประสิทธิภาพจําเปนตองมีกระบวนการที่เปนระบบ และเปน การผนึกกําลังรวมกันระหวางภาครัฐและเอกชน โดยมีขอมูลขาวสารการผลิตและการตลาด เปนกลไก การเชื่อมโยง และมีการกําหนดรายการสินคาขึ้นเปนระยะ ๆ ตามความเหมาะสม เพื่อที่จะเปนเครื่องมือ สนับสนุนใหแผนงานนี้เกิดผลทางปฏิบัติในการกระจายการผลิตหรือการบริการ การผลิตเพื่อขาย และ เพิ่มการจางงาน 5. ภายใตขอจํากัดของทรัพยากรที่มีอยูจํากัด แผนพัฒนาระบบการผลิต การตลาด และการสรางงาน ตองขอความชวยเหลือจากภาครัฐและเอกชนใหการสนับสนุน ในเรื่องต าง ๆ เชน การวิจั ยและพัฒนา และการสนับสนุนทางวิชาการ การเพิ่มมูลคาทางการตลาด 6. ปรับการพัฒนาโดยใชระบบแผนงานเปนเครื่องมือ จําเปนตองมีหนวยงานที่เกี่ยวของโดยตรง และโดยออมเข าไปรว มดํ าเนิน การอย างเปนระบบ ควรเน นการมีแผนประจําป โดยประสานงานกั บ หนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อกําหนดแผนงานและโครงการที่จะดําเนินการในแตละปลวงหนา เพื่อใหทันกับ กําหนดการงบประมาณและสอดคลองกับสถานการณทางดานการตลาดที่ผันแปรไปอยางรวดเร็ว
32 อยางไรก็ตาม คุณภาพของการผลิตหรือการบริการ เปนสิ่งสําคัญที่ผูประกอบการธุรกิจตองรักษา ระดับคุณภาพและพัฒนาระดับคุณภาพการผลิต หรือการบริการใหเหนือกวาคูแขงขัน โดยเสนอคุณภาพ การผลิตหรือการใหบริการตามลูกคาคาดหวัง หรือเกินกวาสิ่งที่ลูกคาคาดหวังไวเสมอ ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนบันทึกเกี่ยวกับ การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการที่ผูเรียนดําเนินการเอง หรืออาชีพ ที่สนใจ 1...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 2...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 3...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 4...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 5...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 6...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................
33
บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง จําเปนจะตองเห็นถึงคุณคาของธุรกิจเชิงรุก การแทรกความนิยม เขาสูความตองการของผูบริโภค การสรางรูปลักษณคณ ุ ภาพสินคาใหมและการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคงเขมแข็ง ยั่งยืน คือ พออยูพอกิน มีรายได มีการออม และมีทุนในการขยายอาชีพ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก 2. อธิบายการแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภคไดอยางแทจริง 3. อธิบายการสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม 4. อธิบายการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขายเนื้อหา 1. ความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก 2. การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค 3. การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม 4. การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
34 เรื่องที่ 1 ความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก เปนการกําหนดวิธีการหรือแนวทางในการดําเนินงานและกิจกรรมของ องคกร เพื่อใหบรรลุถึงวัตถุประสงคที่กําหนด การกําหนดแนวทางในการดําเนินงานนี้ ผูประกอบการ ต องทําการวิ เคราะหและประเมิน ป จ จั ย ทั้ งภายในและภายนอกองค ก ร เพื่อคิ ด หาแนวทางในการ ดําเนินงานที่เหมาะสมที่สุด ทามกลางการเปลี่ยนแปลงของปจจัยนําไปสูการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคงเขมแข็ง ยั่งยืน คือ พออยูพอกิน มีรายได มีการออม มีทุนในการขยายอาชีพ และเกิดความมั่นคง โลกของเราเผชิ ญ กั บ การเปลี่ย นแปลงที่ร วดเร็ ว ทุก ขณะทั้ง ด านเศรษฐกิ จ สังคม การเมือ ง เทคโนโลยี ซึ่งสงผลกระทบตอสภาวะการแขงขันระหวางธุรกิจ จึงมีความจําเปนที่ตองใชธุรกิจเชิงรุก เขามาใชในการพัฒนาอาชีพ ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงที่ผูประกอบการคาที่ควรรู ดังนี้ 1. การแขงขันที่ไรพรมแดน การแข งขั นที่ไร พรมแดน เปนปรากฏการณ ที่เกิ ดขึ้ นเมื่อสินค าแรงงาน เทคโนโลยี ระบบ การสื่อสาร เปนตน สามารถเคลื่อนยายไปมาระหวางประเทศไดอยางเสรีมากขึ้น มีผลทําใหมีการแขงขันที่มี ความรุนแรงมากขึ้น 2. การเปลี่ยนแปลงทางนวัตกรรม เทคโนโลยี โลกยุคใหมมีความกาวหนาทางวิทยาศาสตรเทคโนโลยีมากขึ้น อัตราการเปลี่ยนแปลงและ การใชเทคโนโลยี จะเพิ่มขึ้นในอัตราที่รวดเร็วขึ้น ทําใหวงจรของสินคาและการบริการมีระยะเวลาสั้นลง เทคโนโลยีสมัยใหมสามารถทดแทนเทคโนโลยีเดิมไดอยางรวดเร็ว การปรับปรุงสินคาใหทันสมัยเปนที่ ตองการของลูกคาตลอดเวลา เปนปจจัยทําใหมีการแขงขันทางการตลาดสูง ทําใหเกิดสวนแบงการตลาด มากขึ้น จําเปนตองมีการทบทวนปรับปรุงและพัฒนาตนเองอยูตลอดเวลา แนวคิดหรือวิธีการในการบริหาร แบบเดิมไมสามารถนําองคกรไปสูความสําเร็จไดเหมือนในอดีต เรื่องที่ 2 การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค 1. ความสําคัญและความตองการของผูบริโภค การวางแผนการขายสินคาหรือบริการ ผูบริหารจะตองมีขอมูลมาประกอบการตัดสินใจขอมูล เกี่ยวกับผูบริโภคจะถูกนํามาใชเปนขอมูลในการวิเคราะหและการวางแผนการตลาด และผูประกอบการ จําเปนตองใหความสนใจเกี่ยวกับผูบริโภคและความตองการของผูบริโภค เพราะผูผลิตสวนใหญจะผลิต สินคาที่คลายคลึงกันและขายใหกับผูบริโภคกลุมเดียวกัน การกําหนดรูปแบบผลิตภัณฑ หรือตรายี่หอ โดยยึดถือความตองการของผูบริโภค จะเปนเครื่องชวยใหผูบริโภคตัดสินใจไดงายขึ้น ผูบริโภคทุกคนมี รสนิ ย มไมเหมือนกั น ซึ่งมี ค วามแตกต างกั น ผูประกอบการต องมีค วามเข า ใจถึงความต องการของ ผูบริโภค ซึ่งความตองการของผูบริโภคแบงออกได 2 ประเภทใหญ ๆ คือ
35 1. ความตองการทางดานรางกาย คือ ความหิว การนอน การพักผอน การอบอุน 2. ความตองการดานอารมณหรือจิตวิทยา คือ ความปลอดภัย ความรัก การยอมรับ ความพอใจ ความงาม ผูประกอบการ จึงตองเขาใจลึกซึ้ง ถึงรายละเอียดของความตองการ เพื่อเอามาเปนจุดขายสินคา และเปนสวนหนึ่งของกลยุทธทางการตลาดโดยเฉพาะดานการโฆษณาสินคา 2. การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค สินคาแตละชนิด จะตองมีเอกลักษณเฉพาะ เชน ความนิยมของอาหารไทยในตางประเทศ เปนที่นิยมแบบดาวรุงพุงแรงมาตลอดระยะเวลานาน ไมเพียงแตในสหรัฐอเมริกาเทานั้น แตรวมทั้งใน ยุโรป ออสเตรเลีย ญี่ปุน ตะวันออกกลางละอินเดีย อาจจะเปนเพราะอาหารไทยมีเอกลักษณที่มีรสชาติ ถูกปากไดรับการยอมรับ ตัวอยาง การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค ดังนี้ 1. เอกลักษณดานรสชาติ ที่มีความกลมกลอมทั้ง 3 รส คือ เปรี้ยว หวาน เผ็ด ไดอยางลงตัวพอดี โดยไมเนนหนักไปในรสใดรสหนึ่ง สรางความประทับใจใหกับผูบริโภค ทําใหรูสึกอยากกลับมาทานอีก อาหารบางชนิดมีเอกลักษณของกลิ่นสมุนไพรที่เปนพืชผักในเมืองไทย เครื่องเทศที่ใชปรุงอาหารถือวา โดดเดน ไมฉุนเกินไป แตมีกลิ่นหอมออน ๆ ของเครื่องเทศที่สอดแทรก บางครั้งมีการปรับรสชาติบาง เพื่อใหตรงกับผูบริโภค เชน ไมเผ็ดเกินไป เพราะตางชาติจะไมนิยมรับประทานอาหารรสจัด 2. ความหลากหลายของอาหารไทย อาหารไทยนั้น มีทั้งอาหารคาวหวาน สารพัด ชนิ ด ที่ สามารถเลือกมานําเสนอไดไมรูจบ มีการแขงขันกัน นอกจากจะรสชาติแลว ยังมีการนําวัสดุมาดัดแปลง ใหเปนประโยชนใชแทนกันได หรือการจัดตกแตงอาหารก็เปนที่ดึงดูดลูกคาขึ้นอยูกับการเขาถึงรสนิยม ของผูบริโภค 3. อาหารไทยไมเลี่ยนและไมอวน ทั้งนี้เพราะอาหารไทยมักมีผักปนอยูเ สมอพรอมกับเครื่องเคียง จนเปนที่เลื่องลือวา อาหารไทยเปนอาหารสุขภาพ เชน เมี่ยงคํา น้ําพริกกะป จึงเปนอาหารที่เหมาะกับยุคนี้ และแนวโนมของการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ 4. การบริการที่ประทับใจ ซึ่งเปนสวนเสริมที่สําคัญมากของธุรกิจการเปดรานขายอาหารไทย จึงเปนอีกมิติหนึ่งที่มีภาพลักษณที่ดีใหกับอาหารไทย ดวยการบริการแบบมีมารยาทอันดีงามของคนไทย จึงเปนการชวยสงเสริมใหอาหารไทยยังคงครองความนิยมตอไป จากกรณีตัวอยางในการแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภคไดเปนอยางดีโดย ผูประกอบการตองรับรูความตองการของผูบริโภค แลวจึงมีการพยายามดัดแปลงสินคาใหสอดคลองกับ ความตองการของผูบริโภคหรือผูรับบริการ
36 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนกําหนดแนวทางการแทรกความนิยมลงในสินคา/บริการของตนเองหรืออาชีพที่สนใจ แลวนําเสนอแลกเปลี่ยนเรียนรูซึ่งกันและกัน แลวสรุปเปนองคความรู .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................
37 เรื่องที่ 3 การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม William H.Davidow กลาววา “เครื่องมือที่เยี่ยมที่สุด ประดิษฐมาจากหองปฏิบัติการ ผลิตภัณฑ ที่เยี่ยมที่สุดมาจากฝายการตลาด” การทําธุร กิ จทุก ขนาด จะต องทําการแบงสวนตลาดเปาหมายได เมื่อถึงเวลาที่จ ะพัฒ นาและ นําผลิตภัณฑออกสูตลาด ฝายการตลาด ตองแสดงบทบาทสําคัญในกระบวนการนี้ ไมใชฝายวิจัยและ พัฒนาอยางเดียว เปนผูรับผิดชอบการพัฒนาผลิตภัณฑใหม ซึ่งฝายการตลาดมีสวนเกี่ยวของอยางมาก ทุกขั้นตอนในการพัฒนาผลิตภัณฑ ธุร กิ จ ทุ ก ธุ ร กิ จ มีก ารพั ฒ นาผลิ ต ภั ณ ฑ อ ยู ต ลอดเวลา การออกแบบผลิ ต ภั ณ ฑ ใ หม แ ทนที่ ผลิตภัณฑเดิม จะทําเพื่อเพิ่มยอดขายในอนาคต และลูกคาเองก็ตองการผลิตภัณฑใหม ซึ่งธุรกิจคูแขง ก็ใช ความพยายามที่จะผลิตสินคาที่ตรงกับความตองการของลูกคาออกจําหนายและจะออกผลิตภัณฑใหมได จากการเขาครอบครองสวนแบงตลาดจากการพัฒนาผลิตภัณฑใหม - การพัฒนาผลิตภัณฑใหม หมายถึง ผลิตภัณฑใหมในสายผลิตภัณฑเดิมเปนการนําผลิตภัณฑ ใหมเขามาแทนผลิตภัณฑในสายผลิตภัณฑเดิม เชน เปลี่ยนขนาดบรรจุภัณฑ เปลี่ยนรสชาติ - การปรับปรุงผลิตภัณฑเดิม คือ การปรับปรุงผลิตภัณฑเดิมใหเปนผลิตภัณฑใหม - การวางตําแหนงสินคาใหม เปนการนําผลิตภัณฑเดิมที่มีอยูออกขายใหลูกคาเปาหมายกลุมใหม - การลดตนทุน คือ การทําผลิตภัณฑใหมที่มีคุณสมบัติเหมือนเดิมแตตนทุนต่ําลง ขั้นตอนการพัฒนาผลิตภัณฑ มี 8 ขั้นตอน 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
การสรางความคิดใหม การเลือกความคิด การทดสอบความคิด การวางกลยุทธทางการตลาด การวิเคราะหธุรกิจ การพัฒนาผลิตภัณฑ การทดสอบตลาด การนําผลิตภัณฑออกสูตลาด
38 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนศึกษาพิจารณาวา จะสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม/บริการใหมไดอยางไร และ ใหอธิบายกระบวนการพัฒนาการสรางรูปลักษณดวย
39 เรื่องที่ 4 การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 1. การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ในชวงการดําเนิน แผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแหงชาติฉบับที่ 7 – 8 แมจะปรากฏผลเปน รูปธรรม สวนหนึ่งเปนการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ที่ตรวจวัดดวยอัตราเพิ่มของผลผลิตมวลรวมภายในประเทศ (จีดีพี) แตผลรูปธรรมอีกสวนหนึ่งกลับเปนความตอเนื่องของสภาพปญหาการกระจายรายไดไมเทาเทียมกัน ระหวางชนบทกับเมือง และระหวางผูผลิตภาคเกษตรกรรม (ระดับครัวเรือนรายยอย) กับภาคอุตสาหกรรม และการบริการ ผลรูปธรรมสวนหลังขางตนปรากฏสะสมปญหา จนกลายเปนอุปสรรคสําคั ญของการพัฒนา ประเทศชัดเจนมากขึ้นตามลําดับ จนถูกระบุเปนขอสังเกตเรื่อง “ความยากจน” ของประชากรสวนใหญ ของประเทศ ที่มีสัดสวนการถือครองทรัพยสินรายไดต่ําสุด เมื่อเปรียบเทียบกับสัดสวนการถือครองของ ประชากรร่ํารวยจํานวนนอยของประเทศ รายงานของคณะกรรมการการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สภาพัฒน) ยอมรับผลสรุปของ การพัฒนาขางตนไวในชวงปลาย แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 8 ดวยเชนกัน ปญหา ความยากจน (รายไดไมเพียงพอตอรายจาย) แพรระบาดจากชนบท ชุมชนเกษตรกร เขาสูสังคมเมืองมากขึ้น รวมทั้งแพรระบาดเขาสูแวดวงอาชีพอื่น ๆ นอกเหนือจากเกษตรกรรายยอยมากขึน้ ตามลําดับ ในชวงกอน และหลังวิกฤติเศรษฐกิจ 2540 โดยสภาพัฒ น ได พยายามปรับกลยุทธการพัฒนา เชน การพัฒ นาที่ถือ “มนุษย” เปนศูนยกลางจนกระทั่งไดเริ่มปรับและกําลังจะปรับปรุงใหเกิดกลยุทธการพัฒนาแบบเศรษฐกิจพอเพียงมากขึ้นตามลําดับ โดยถือตามหลักปรัชญา แนวทฤษฎี และโครงการตนแบบ ตามแนวพระราชดําริ ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่ไดรับการยอมรับนับถือจากองคการสหประชาชาติ ดังที่มีรายงานขาวเผยแพรไปยังประชาคมโลกแลว เพราะเหตุที่ประชาชนจํานวนมากยังคงอยูในภาวะยากจน คือ รายไดไมพอเพียงตอการใชจาย เพื่อดํารงชีวิตครอบครัว ในขั้นพื้นฐาน โดยเฉพาะอยางยิ่งชาวชนบทที่ดํารงอาชีพเกษตรกร ดังนั้น การ แกไขปญหาความยากจนดวยการยกระดับรายไดของประชากรกลุมนี้ใหสูงขึ้นสูภาวะพอเพียง จึงเปน สวนสําคัญของยุทธศาสตรการพัฒนาแบบเศรษฐกิจพอเพียงในขั้นตนสวนหนึ่ง โดยไมยุติกระบวนการ ทางเศรษฐกิจสวนอื่นที่จําเปน เชน การแลกเปลี่ยนทางการคาระหวางประเทศ และการลงทุนที่อยูในขอบเขต เหมาะสมภายใต ปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง ซึ่งจําแนกขั้ นตอนดําเนิ นการพัฒนาไวตอเนื่อง เปน ลําดั บ ชัดเจน โดยไมปดกั้นความสัมพันธระหวางประเทศ และไมมุงหมายจะใหเกิดการหยุดชะงัก หรือถอยหลัง เขาคลองทางเศรษฐกิจ รวมทั้งมิไดมุงหมายใหประเทศมีแตการผลิตแบบเกษตรกรรมเพียงสวนเดียว โครงการตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จํานวนมากที่ สรางความรูตามทฤษฎีใ หมและปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง เปนโครงการที่มีลักษณะผูกพันกั บวิถีชีวิ ต ชุมชนของชาวชนบทในภาคเกษตรกรรม เนื่องจากตลอด 3 – 4 ทศวรรษที่ผานมา ชุมชนเกษตรกรรม
40 โดยทั่วไปในประเทศเผชิญกับปญหารายไดไมเพียงพอตอรายจายอยางกวางขวางรุนแรง แตโครงการที่มี ลักษณะเปนการพัฒนาผลผลิตทางการเกษตรจํานวนมากเหลานั้น เชน โครงการหลวงดอยอางขาง และ โครงการหลวงดอยอินทนนท ฯลฯ มีความชัดเจนในแนวคิดเรื่องการผลิตที่มีคุณภาพเพียงพอ สําหรับ การขายออกสูตลาดภายนอกชุมชน เพื่อสรางรายไดที่เพียงพอและยั่งยืนแทนการปลูกฝนในอดีต แนวคิ ด ที่ชั ด เจนเกี่ ย วกั บการผลิต ทางการเกษตรที่พอเพีย ง สํา หรั บการจั ด จํ าหน ายสูต ลาด ภายนอกชุมชนดังกลาว ทําใหเห็นวาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง สงเสริมการแลกเปลี่ยนแบบเกื้อกูลกันทาง เศรษฐกิจ (ระหวางเกษตรกร พอคา และผูบริโภค) ระหวางประชาชนที่มีอาชีพตาง ๆ กัน และไมใชแนวคิดที่ ปดกั้ นไว เฉพาะชุมชนชนบท และแวดวงเกษตรกรตามลําพังตามที่คนในสังคมเมืองที่มิใ ชเกษตรกร จํานวนหนึ่งพากันวิตกกังวลวา ตนเองจะไมไดรับประโยชนจากการดําเนินชีวิตตามปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง นอกเหนือไปจากนั้น ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนหลักความคิดที่สงเสริม “พลวัต” มากกวา แนะนําใหประชากรทางเศรษฐกิจ ตั้งอยูในภาวะ “สถิต” หรือ “หยุดนิ่ง” อยูกับสภาพการณทางเศรษฐกิจ ในขณะหนึ่ง ๆ แตการที่ประชาชนพึ่งตนเองได จําเปนตองปรับเปลี่ยนวิถีการดํารงชีวิตจากแผนการกินดี อยูดี เปนแผนอยูพอดีกินพอดีตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช “การปรับเปลี่ยนแผนการผลิต” จากการผลิตเพื่อการพาณิชยมาเปนการ “ผลิตเพื่อยังชีพ” เนื่องจาก การผลิตเพื่อการพาณิชย ทําใหประชาชนตองพึ่งระบบทุนนิยม ชะตาชีวิตของประชาชนขึ้นอยูกับกลไก ของตลาด ทําใหเกิดการเอารัดเอาเปรียบประชาชน “เพื่อลดผลกระทบ” ที่เกิดจากความผันผวนของตลาด เปาหมายการผลิต ตองปรับไปเปนผลิตเพื่อกินเพื่อใช เมื่อมีสวนเกิน จึงจะนําออกขาย การผลิตเพื่อกิน เพื่อใช จําเปนตองกระจายการผลิตในครัวเรือน เพื่อลดความเสี่ยงและเพิ่มความมั่นคงในชีวิตอยางยั่งยืน
41 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนแบงกลุมกันคนควาเกี่ยวกับความหมาย ความสําคัญของคําเหลานี้แลวใหแตละกลุมมา นําเสนอ เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรูซึ่งกันและกันแลวบันทึก 1. อยูพอดีกินพอดี หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 2. การพึ่งตนเอง หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 3. ความยั่งยืน หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 4. ความคุมคา หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
42 2. องคประกอบการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง เสนทางชีวิตของอาชีพ เราเริ่มตนจากการเรียนรูเขาสูอาชีพ ทําใหอาชีพขับเคลื่อนไปสูการขยายอาชีพ เราผานประสบการณ เรียนรูแกปญหา ตอสูกับการแขงขันมากมาย จนถึงจุดจุดหนึ่งที่เราตองการมากกวา นั่นคือ ความมั่นคง เราจึงมีความจําเปนที่จะตองจัดระบบพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคง การพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคงของผูประสบความสําเร็จ มีมากมาย จะมีลักษณะการกระทําที่ สอดคลองกันเปนสวนใหญวา ความมั่นคงของอาชีพขึ้นอยูกับองคประกอบ อยางนอย 3 ประการ คือ (1) การลดความเสี่ยงในผลผลิต (2) ความมุงมั่นพัฒนาอาชีพ และ(3) การยึดหลักคุณธรรม ลดความเสี่ยงผลผลิต มุงมั่นพัฒนาอาชีพ
สูความมั่นคง ยั่งยืน
ยึดหลักคุณธรรม จากแผนภูมิ จะพบวา องคประกอบรวม ทั้ง 3 องคประกอบ เปนตัวสงผลตอความมั่นคงยั่งยืนใน อาชีพที่เราจะตองนํามาบูรณาการใหเปนองครวมเดียวกัน การลดความเสี่ยงผลผลิต การประกอบอาชีพในกิจกรรมเชิงเดี่ยว มักจะเสี่ยงตอโอกาส ผลผลิตไมไดตามเปาหมาย ผลผลิต ราคาตกต่ํา ดังนั้น การลดความเสี่ยง จึงจําเปนที่จะตองมีปจจัยรวมที่สําคัญมาทําใหอัตราการเสี่ยงของ ผลผลิตลดลง ดังนี้ 1. การสรางความหลากหลาย เปนการสรางกิจกรรมอาชีพใหไดผลผลิตที่หลากหลายรองรับ การเสี่ยงดวยการแขงขัน และราคาของตลาด 2. การเพิ่มผลผลิต เปนภารกิจควบคุมดูแลบํารุงรักษาใหผลผลิตเพิ่มขึ้นมา 3. การหมุนเวียนเปลี่ยนรูป เปนกิจกรรมทําใหผลผลิต และขอเสียใหมีมูลคาเพิ่มขึ้นดวยการ หมุนเวียน เปลี่ยนรูป เปนผลิตภัณฑใหมเขาสูตลาด 4. การจัดการรายได จากการซื้อขายผลผลิต ผลิตภัณฑแปรรูป ใชลงทุนดําเนินอาชีพตอไปใช ดํารงชีวิต และเก็บออมเพิ่มทุนขยายการทํางาน ผูประสบผลสําเร็จ ในอาชีพจะมุงมั่นจั ดการปจ จัยทั้ง 4 ประการใหมีประสิทธิภาพสูงขึ้ นโดย ลําดับ
43 3. การพัฒนาอาชีพ เปนกระบวนการที่เนนความสําคัญการพัฒนาระบบการจัดการทั้งการผลิตและการตลาดใหตรง กับความตองการของลูกคา ดังนี้ คุณภาพผลผลิต ลดตนทุนการผลิต การพัฒนาอาชีพ การสงมอบ ความปลอดภัย ปจจัยรวมทั้ง 4 ดาน เปนปจจัยที่สงผลตอการพัฒนาอาชีพ โดยมีลักษณะความสําคัญ ดังนี้ 1) คุณภาพผลผลิต เปนเรื่องที่เราจะตองจัดการใหคณ ุ ภาพตรงความตองการของลูกคาใหมากที่สุด เพื่อใหลูกคามั่นใจไดวาจะไดรับสินคา/บริการที่ดีเปนไปตามความคาดหวัง 2) ลดตนทุนการผลิต เกี่ยวของกับการกําหนดราคาผลผลิตที่จะตองเปนราคาที่ลูกคาสามารถ ซื้อผลผลิตของเราได แตไมใชกําหนดราคาต่ําจนกระทั่งรายไดไมพอเพียง ดังนั้น การลดตนทุนจึงเปน เรื่ องสําคัญ ที่เราจะต องศึก ษาเรี ย นรู หาวิ ธีลดต นทุน ที่ทําใหมีร ายไดเพีย งพอ ไมใ ชไปลดต น ทุน กั บ คาแรงงาน แตเปนการบริหารจัดการใหลดความเสียหายในปจจัยการผลิต และการจัดการใหไดผลผลิตสูง 3) การสงมอบผลิตผลใหลูกคาตองเปนไปตามขอตกลงทั้งเวลานัดหมายและจํานวนผลผลิต ตัวอยาง เชน อาชีพรานตัดเย็บเสื้อผาชาย สวนใหญมักจะผิดนัดทําใหเสียหายกับลูกคา ที่มีกําหนดการจะ ใชเสื้อผา จึงหันไปใชบริ การเสื้อผาสําเร็จรูปที่มีค วามสะดวกมองเห็นสินคา และตัดสินใจเลือกซื้อได ทันที ทําใหปจจุบันรานเย็บเสื้อผาชายเกือบหายไปจากสังคมไทย 4) ความปลอดภัย ทั้งผูผลิตและผูบริโภคผลผลิต เชน อาชีพเกษตรอินทรีย คนงานไมมีโอกาส สัมผัสกั บสารพิษ ทําใหก ารทํางานปลอดภั ย ขณะเดี ย วกั น ผลผลิ ต จากเกษตรอิน ทรี ย เปน อาหารที่ ปลอดภัย 4. การยึดหลักคุณธรรม การยึดหลักคุณธรรม เปนพฤติกรรมภายในของผูประกอบอาชีพ ที่สําคัญสงผลตอความมั่นคง ของอาชีพ ดังนี้
44
ความขยัน ความประหยัด ความซื่อสัตย
คุณธรรมประกอบอาชีพ
ความอดทน คุณธรรมทั้ง 4 ประการดังกลาว หลายคนบอกวา เปนเรื่องที่ตองปลูกฝงมาแตเยาววัย จึงจะเกิดขึ้นได ความเชื่อนี้เปนจริง แตมนุษยเราสามารถเรียนรู สรางความเขาใจ มองเห็นคุณคา ปรับเปลี่ยน และตกแตง พฤติกรรม เพื่อใชเปนเครื่องมือสรางความสําเร็จใหกับตนเองได 1) ความขยัน มีลักษณะพฤติกรรมของการทําอะไรอยางเอาจริงเอาจัง แข็งขันไมเกียจคราน ถาผูประกอบอาชีพเปน อย างนี้ เขาจะมองเห็น งานอยางทะลุไปขางหน ามุงมั่นเอาจริ งเอาจังยกระดั บ ความสําเร็จไปอยางตอเนื่อง ความมั่นคงก็จะเกิดขึ้น 2) ความประหยัด เปนพฤติกรรมของการยับยั้ง ระมัดระวังการใชจายใหพอ สรางความคุมคา ใหมีความเสียหายนอยที่สุด พฤติกรรมเชนนี้ เปนเรื่องของความรอบคอบในการทํางาน 3) ความซื่อสัตย เปนลักษณะการประพฤติตรงและจริงใจตอลูกคา ทีมงานไมคิดทรยศ คดโกง หลอกลวง คูคา ผูรวมทุน เปนพฤติกรรมที่สรางความภักดี ความไววางใจตอลูกคา ทีมงานและหุนสวน 4) ความอดทน มีลักษณะพฤติกรรมที่สามารถอดกลั้นทนอยูไดกับความยากลําบาก ไมทิ้งงาน ไมยกเลิกขอตกลงงาย ๆ 5. ความมั่นคงในอาชีพ ความมั่นคงในอาชีพ เปนการจัดการทางจิตใจของผูประกอบการ และระบบงานใหการประกอบอาชีพ ดําเนินไปอยางมีความแนนอน ทนทาน ลมสลายไดยาก โดยอาศัยพื้นฐานของการคิดเปนบนองคประกอบของ การพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง ดังนี้ 1) ดานตนเอง อยูบนฐานของคุณธรรม 2) ดานสังคม อยูบนฐานของการพัฒนา 3) ดานวิชาการ อยูบนฐานของการลดความเสี่ยงในผลผลิต ซึ่งเปนกระบวนการที่ตอ งใชขอ มูลการรับรูเขามาคิดวิเคราะห สรางสรรค และตัดสินใจอยางเปนระบบ จะนําอาชีพไปสูความมั่นคง
45 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนสัมภาษณผูที่ประสบความสําเร็จเกี่ยวกับองคประกอบการพัฒนาอาชีพ มา 2 งาน แลวจด ในสมุดบันทึก
ใบงานที่ 2 คําสั่ง ใหผูเรียนนําองคประกอบการพัฒนาอาชีพของผูที่ประสบความสําเร็จ มาใชวิเคราะหตามความรูที่ เรียนรูมา
ใบงานที่ 3 คํ า สั่ ง ให ผู เ รี ย นทบทวนประสบการณ ข องตนเองแล ว วิ เ คราะห ค วามเป น ไปได ที่ จ ะทํ า ได จ ริ ง โดยนําจุดออนจุดแข็งมาพัฒนาเปนองคความรูเพื่อพัฒนาตนเอง
46
บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง สาระสําคัญ การจัด ทําแผนและโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง เพื่อใชในการตรวจสอบ ปรับปรุ ง แกไขพรอมจะนําไปสูการปฏิบัติ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายการวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการ 2. อธิบายการเขียนโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 3. อธิบายการตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 4. อธิบายแนวทางปรับปรุงโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขายเนื้อหา 1. การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการ 2. การเขียนโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 3. การตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 4. การปรับปรุงโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
47 เรื่องที่ 1 การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการ 1. การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการดวยการกํากับดูแล การขยายอาชีพ เปนกิจกรรมของผูประกอบการที่จะตองมีระบบสารสนเทศใหมองเห็นความกาวหนา และความสําเร็จ ของงานในแตละภารกิจวาไปถึงไหน ดวยการทํากิจกรรมลักษณะความสําเร็จในแผนกลยุทธมากําหนด ระยะเวลาที่ตองใชจริงดวย การเขียนเปนผังการไหลของงานใชเฝาระวังการดําเนินงาน ดังนี้ 1. การจัดทําผังการไหลของงานของแตละภารกิจ ประกอบดวย 1.1 นําขอความเปาหมายกลยุทธออกมาเปนหัวเรื่องสําคัญ 1.2 นํากิจกรรมออกมาจัดลําดับขั้นตอนกอนหลัง 1.3 นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน จัดทําผังการไหลของงานเพื่อความเขาใจของผูประกอบอาชีพ 1 มี.ค.53
3 – 5 มี.ค.53
16 เม.ย.53
1 พ.ค.53 ตรวจสอบ
ไถบุกเบิก
หวานเมล็ดพันธุ
ไถพรวน
การสลายตัวของซาก
หนาดิน
ปุยพืชสด
คลุกปุยพืชสด
พืช ไถพรวนคลุก
ลงดิน
กระจายใหทั่ว
พัฒนา
ดินมีอินทรียวัตถุ
คุณภาพดิน
โครงสรางดินเปน
20 ไร
กอนกลม รวนซุย 2 มี.ค. 53
6 มี.ค. – 17 เม.ย.
17 – 30 เม.ย.
2 – 15 พ.ค.
ไถแปรยอยดิน
ใหน้ําบํารุงรักษา
ใหน้ําพรอม
ใหน้ําพรอม
ใหแตกกระจาย
ตนปุยพืชสด
จุลินทรียยอย
จุลินทรียจน
สลายหมักดิน
ซากพืชยอย
สลายเปน อินทรียวัตถุ
แผนภูมผิ ังการไหลของงาน
48 2. การใชผังการไหล กํากับดูแลการขยายอาชีพ ประกอบดวย 2.1 นําผังการไหลของงานติดผนังที่สามารถมองเห็นได 2.2 ติด ตามระยะเวลาตามผังการไหลของงาน วั น ที่กํ าหนดกิ จ กรรมดํ าเนิ น การ สําเร็จหรือไม ถาสําเร็จก็ทําเครื่องหมายบอกใหรูวางานหรือกิจกรรมนี้ทําสําเร็จแลว งานหรือกิจกรรมนี้ ตองมีการปรับปรุงแกไขหรือไม 2.3 กรณีกิจกรรมไมสําเร็จ ผูประกอบการจะตองคิดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการ แกไขขอบกพรอง 2.4 ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง 3. ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนประสบผลสําเร็จอะไรบาง และสําเร็จไดเพราะ อะไร จากนั้นดูวา สวนใดที่ไมประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผลทั้งความสําเร็จและความเสียหาย มาสรุปผล เพื่อนําผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและแผนปฏิบัติการใหมีประสิทธิภาพได 2. กรอบแนวคิดการควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูความมั่นคง การควบคุมตรวจสอบการทํางาน เปนกิจกรรมที่ใหการทํางานเปนไปตามขอตกลงหรือ ขอกําหนด พิจารณาดูความถูกผิดหาขอเท็จจริง ประมาณคา และบันทึกสรุปเรื่องราวของการดําเนินงาน ขยายอาชีพและผลที่เกิด เพื่อนําไปสูการวางแผนพัฒนาการขยายอาชีพ ใหมีความมั่นคงมากยิ่งขึ้น จึงขอสรุป กิจกรรมการควบคุมตรวจสอบ ประกอบดวย 4 กิจกรรม ดังนี้ (1) การควบคุม (2) การตรวจสอบ (3) การประเมิน (4) การรายงานผล
49
การควบคุม
การตรวจสอบ
การประเมิน
ควบคุมการดําเนินงาน การพิจารณาความ
การประมาณคา
- การลดความเสี่ยงของ - ถูก ผิดและหา ผลผลิต – ขอเท็จจริง - การพัฒนาคุณภาพ อาชีพ
- ผลสําเร็จ - ผลเสีย
การรายงานผล การจัดทํา สารสนเทศ ใหเปนไปตาม ขอตกลง - เรื่องราวของ การทํางาน - ผลสําเร็จ - ผลเสีย
จัดทําแผนพัฒนาการขยายอาชีพสู ความมั่นคงที่สูงขึ้น วงจรของการควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูความมั่นคง 3. การควบคุมการดําเนินงานขยายอาชีพ เปนกิจกรรมการดูแลการดําเนินงานขยายอาชีพใหเปนไปตามแผนธุรกิจ ขอกําหนดและ ขอตกลงดานตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับคุณภาพผลผลิต ความเชื่อถือของลูกคา โดยมีขั้นตอนดําเนินการ ดังนี้ แผนภูมกิ ารควบคุมการดําเนินงานขยายอาชีพ
ศึกษาทําความเขาใจ
เขียนเอกสารในสิ่งที่ตองทํา
ทําตามที่เขียน
- แผนธุรกิจ - การลดความเสี่ยง ของผลผลิต - การพัฒนาการ ขยายอาชีพ
- เอกสารคูมือทํางาน - เอกสารขั้นตอนการ ทํางาน/ใบงาน - เอกสารขอกําหนด มาตรฐานการดําเนินงาน
- ทําตามที่เขียน - หาขอจํากัดขอบกพรอง การทํางานตามเอกสาร - พัฒนาเอกสารขั้นตอน การทํางาน
50 จากแผนภูมิการควบคุมการดําเนินงานขยายอาชีพ มีรายละเอียด ดังนี้ 1. ศึกษาทําความเขาใจ ผูประกอบการตองศึกษาทําความเขาใจแผนธุรกิจ ขอกําหนด การลดความเสี่ยงผลผลิต และขอกําหนดหรือมาตรฐานการพัฒนาอาชีพใหผูรวมงานทุกฝายไดรูเทาทันกัน 2. เขียนเอกสารในสิ่งที่ตองทํา ผูประกอบการและผูรวมงานชวยกันเขียนขอกําหนด วิธีการ ขั้นตอนการทํางานที่ตองทําจริง ๆ ออกเปนเอกสารคูมือการทํางานตามแผนธุรกิจ เอกสารขั้นตอน การทํางานหรือใบงานตามขอกําหนด การลดความเสี่ยงผลผลิต และเอกสารมาตรฐานการดําเนินงานตาม ขอกําหนดของการพัฒนาอาชีพ 3. ทําตามที่เขียน คณะทํางานตองมุงมั่นทําตามที่เขียนไวในเอกสารดวยการนําไปหา ขอจํากัด ขอบกพรองแลวรวมกันแกไขเอกสารการทํางานที่เปนปญหา การดําเนินงานทั้ง 3 ขั้นตอนเปนการควบคุมใหการดําเนินงานเปนไปตามขอกําหนดได ผลผลิต และการทํางานเปนไปตามมาตรฐานและขอตกลงกับฝายตาง ๆ ได 4. การตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชีพ การตรวจสอบเปนการดําเนินการเพื่อปกปองรักษาอาชีพใหเขมแข็งคงอยูได ดวยการ พิจารณาดูความเรียบรอย พิจารณาดูวา ถูกหรือผิด และหาขอเท็จจริงแลวดําเนินการจัดการใหความไม เรียบรอยหรือความผิดบกพรองหมดไป มีขั้นตอนดําเนินการดังนี้
วิเคราะห
จัดทํารายการ
ปฏิบัติการ
สรุปผลการ
แผนปฏิบัติการ
ตรวจสอบ
ตรวจสอบ
ตรวจสอบ
- เหตุการณที่จบแลว - เหตุการณที่กําลัง ดําเนินการ
- รายการตรวจ - เกณฑการตรวจ
- ตรวจสอบบนโตะ ประชุม - ตรวจสอบการ ปฏิบัติการ
- ความเรียบรอย - สิ่งผิด - ขอเท็จจริง
จัดการแกไข - ชี้แจง จําแนก สิ่งผิด - รวมกันแกไข
จากแผนภูมิการไหลของงาน มีรายละเอียดการดําเนินการตรวจสอบ ดังนี้ 1. วิเคราะหแผนปฏิบัติการ เปนการตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชีพ เริ่มตนจาก แผนปฏิบัติการเพื่อตรวจสอบวาในชวงเวลานี้ มีเหตุการณของงานที่จบแลว และเหตุการณที่กําลังจะทํามี อะไรบางที่มีความสําคัญ และสงผลกระทบตอคุณภาพงานตาง ๆ แยกออกมาเพื่อใชดําเนินการตรวจสอบ 2. จัดทํารายการตรวจสอบ ดวยการเอาเหตุการณที่จบแลวและเหตุการณกําลังจะทําที่ ถูกเลือกออกมาวา มีความสําคัญและสงผลกระทบตอคุณภาพงานตาง ๆ ออกมาจัดทําเกณฑวา สภาพที่ดี ควรเปนอยางไร แลวจัดทําเปนเอกสารสําหรับการตรวจ และจดบันทึกที่เหมาะสมกับการทํางานจริง
51 3. ปฏิบัติการตรวจสอบ ควรแจงใหผูรับผิดชอบกิจกรรมที่จะตรวจวา จะตรวจอะไรกับ เหตุก ารณ อะไรบาง เพื่อใหผูรับผิด ชอบไดทบทวนสภาพการทํางานของตนเอง โดยแยกดํ าเนิ นการ ออกเปน 2 ลักษณะ คือ 3.1 การตรวจสอบบนโตะประชุม เพื่อพิจารณาความเรีย บร อยสิ่งผิด สิ่งถูกตาม ผูรับผิดชอบงานกําหนด 3.2 การตรวจสอบการปฏิบัติงาน เพื่อเปรียบเทียบกับขอมูลของการตรวจสอบบน โตะประชุมกับสภาพที่เห็นจริง 4. สรุป ผลการตรวจสอบ ร ว มกั นสรุ ปผลระหว างผูต รวจสอบกั บคณะทํางาน โดย สรุปผลการตรวจสอบใหมองเห็นสภาพการทํางาน ความเรียบรอย สิ่งของและขอเท็จจริง 5. จัดการแกไข เปนการทํางานระหวางผูตรวจสอบกับคณะทํางาน รวมกันวิเคราะห สิ่งผิดและรวมกันปฏิบัติการแกไข 5. การประเมินตนเอง เปนการนําผลสรุปจากการตรวจสอบมาประมาณคา ดังนี้ 1. การประมาณคาผลสําเร็จวา มีอะไรบาง และความสําเร็จดังกลาวมีอะไรมาสนับสนุนบาง และการสนับสนุนเหลานั้นคุมคากับผลสําเร็จหรือไม 2. การประมาณค าผลเสียว า มีอะไรบาง และความเสียหายดั งกลาวสงผลกระทบกั บ สวนใดบางของการขยายอาชีพ 6. การรายงานผล การจัดทํารายงานผล สําหรับการพัฒนาหรือขยายอาชีพ เปนการจัดทําเอกสารสารสนเทศ เพื่อใชจัดทําแผนพัฒนาการขยายอาชีพสูความมั่นคง จึงควรทําเปนเอกสารหนาเดียวที่ระบุเรื่องราวของ การทํางาน ผลสําเร็จ และผลเสีย ดังตัวอยาง
52 ตัวอยางเอกสารรายงานผลและการควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูค วามมั่นคง 1. ชื่อสถานประกอบการ 2. กิจกรรมที่ตรวจ : การพัฒนาคุณภาพดิน
วัน เดือน ปที่ตรวจ 3. เหตุการณที่รับการตรวจ 1. การปลูกปุยพืชสด 2. การไถพรวนปุยพืชสดลงดิน 3. การหมักดิน
สําเร็จ -
เสียหาย
4. ผลการตรวจ 4.1 เรื่องราวของการทํางาน (1) ผูรับผิดชอบทํางานตรงตามเอกสารขอกําหนดเรื่องพัฒนาดิน ไมครบทุกคน (2) ผูรับผิดชอบจดบันทึกการทํางานเพียง 3 คน ไมมีบันทึก 7 คน 4.2 ลักษณะความสําเร็จของงาน ผลที่เกิดจากความสําเร็จ (1) สามารถผลิตปุยพืชสดไดไรละ 8 ตัน - ลดคาใชจายซื้อปุยคอกลงไรละ 2,000 บาท (2) ซากพืชถูกสับพรวนเติมพื้นที่พัฒนา - ดินมีซากพืชในอัตราสวนปนกันทั้งหมด 4.3 ลักษณะผลเสีย สาเหตุ การแกไข 1. ดินมีกลิ่นเหม็นบูดเนา - ไมไดจายจุลินทรียมาพรอมกับน้ํา - ชี้แจงความสําคัญของการทํางาน ตามเอกสารขอกําหนด - ใชเครื่องพนละอองหนาดิน - ให เ ร ง ดํ า เนิ น การให จุ ลิ น ทรี ย จุลินทรียไมพอ ทางน้ํา วันละ 2 ครั้ง ผูรับการตรวจ ผูตรวจ 1. ______________________________ ____________________________ 2. ______________________________ 3. ______________________________ 4. ______________________________
53 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรียนจัดทําเอกสารรายงานผล การควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพ สูความมั่นคงของตนเอง หรือ สัมภาษณผูประสบความสําเร็จในอาชีพตามรูปแบบของเอกสารขางตน
54 เรื่องที่ 2 การเขียนโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 1. เหตุผลของการทําโครงการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง ในการเรียนรูที่ผานมาเปนเรือ่ งของการทําแผนธุรกิจ ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ใหความสําคัญ กับการใชเหตุผล การกําหนดทิศทางธุรกิจใหมีความพอดี และมีภูมิคุมกัน การกําหนดแผนปฏิบัติสราง ความรอบรู และขับเคลื่อนแผนสูความสําเร็จอยางมีคุณธรรม ซึ่งเปนเรื่องภายในของผูประกอบการขยายอาชีพเทานั้น แตการทําธุรกิจที่จะตองพัฒนาออกไปจําเปนตองใชทุนเพิ่มเติมหรือตองไดรับความชวยเหลือ จากภาครั ฐหรือเอกชน การใหความชวยเหลือดั งกลาว ผูใหตองการทราบรายละเอียด การดํ าเนินงาน ชว ยเหลือจากภาครั ฐหรื อเอกชน การใหค วามชวยเหลือดั งกลาว ผูใหต องการทราบรายละเอีย ดการ ดําเนินงานมีผลลัพธเปนอยางไร มีผลที่เกิดอะไรบางและกระทบตอสังคมชุมชนอยางไร คุมคาที่จะให การสนับสนุนหรือไม หรือมีโอกาสที่จะสรางกําไร นํารายไดมาคืนสถาบันทางการเงินไดหรือไม ดังนั้น จึงมีความจําเปนที่จะตองมีความรู ความเขาใจในการเขียนโครงการพัฒนาอาชีพ เพื่อ นําเสนอขอรับความชวยเหลือหรือสรางความเชื่อมั่นใหกับแหลงทุน 2. การเขียนโครงการ โครงการ เปนเอกสารภาพรวมของแผนธุรกิจ เพื่อใชนําเสนอตอสังคมในการเผยแพรความคิด หรือใชนําเสนอเพื่อขอความชวยเหลือ สนับสนุนเงินทุน ซึ่งประกอบดวยสาระที่แสดงใหเห็นความสําคัญ และคุณคาของการดําเนินงาน ซึ่งประกอบดวย 1) การเขียนชื่อโครงการ โดยทั่วไป มี 2 องคประกอบ คือ (1) ขอความบงบอกวาทําอะไร (2) ขอความวาเปน ของใครและ(3) นําเสนอใคร เชน “โครงสรางขยายอาชีพเกษตรอินทรีย ชุมชนบานคลองหาด นําเสนอขอ การสนับสนุนจากทางอําเภอคลองหาด” 2) การเขียน ความสําคัญและหลักการ เปนสาระสวนที่บอกความสําคัญของการจัดทําโครงการและหลักการดําเนินการ ซึ่งมี โครงสรางการเขียน ดังนี้ 2.1 โครงสรางการเขียนความสําคัญ การเขียนความสําคัญในการขยายอาชีพ ควรจะ เปนสาระสําคัญในธุรกิจ ซึ่งประกอบดวย 2.1.1 เขียนบงบอกสภาวะแวดลอมอาชีพ ไดแก (1) สภาพที่ดิน สิ่งแวดลอมที่สงเสริมการดําเนินโครงการ (2) ผลิตผลอะไรที่เหมาะสมในการผลิต (3) ลักษณะคุณภาพผลผลิตที่ลูกคาตองการ (4) ลูกคาเปนใคร อยางไร
55 (5) ขายใหกับใคร สวนแบงทางการตลาดเปนอยางไร (6) จะสามารถเขาไปยึดตลาดสวนแบงตลาดไดรอยละเทาไร 2.1.2 เขียนสรุปใหเห็นความสําคัญที่เกี่ยวของ (1) การสรางงาน สรางรายไดใหกับชุมชน (2) การมีสวนรวมสรางความพอเพียงดานตาง ๆ ใหกับชุมชน 2.2 การเขียนหลักการ เปนขอความตาง ๆ เพื่อบงบอกวา โครงการจะทําอะไร ใหใคร ทําแคไหน และทําอยางไร ดังนี้ 2.2.1 จะทําอะไร ใหใคร ดังตัวอยาง - มุงเนนผลิตผักผลไมระบบเกษตรอินทรีย ขายใหกับกลุมผูรักษาสุขภาพ 2.2.2 ทําอยางไรดังตัวอยาง - ให ค วามสํ า คั ญ กั บ การประยุ ก ต ร ะบบนิ เ วศธรรมชาติ เ ข า สู ร ะบบ การเกษตร 2.2.3 ทําที่ไหน ดังตัวอยาง - การดํ าเนิน งาน จะเริ่มต น ที่แปลงเกษตรของผูทํา แลว สงเสริ มการ เรียนรูขยายเครือขายการปลูกผักอินทรียออกไป
56 2.3 ตัวอยางการเขียนเหตุผลและหลักการ เหตุผลและหลักการ การตัดสินใจดําเนินการจัดทําเกษตรอินทรีย มีเหตุผลมาจาก 1. สภาพที่ดินของหมูบานคลองหาด เปนที่ดินเปดปาใหม เพื่อทําพืชไรมาเพียง 5 ป เกษตรกรไมรจู กั และไมเคยใชสารพิษฆาแมลงและปราบวัชพืชเขามาใช เปนพื้นที่สะอาดปราศจากสารพิษ 2. ถาหากดําเนินการผลิตพืชผัก ผลไมในระบบเกษตรอินทรีย จะทําใหผลิตผลที่ไดมา สะอาดไมมี สารพิษตกคาง 3. ผักผลไมที่ตลาดต องการ จะเปน ผลผลิตที่ไรสารพิษ มีการเจริญ เติ บโตไปตามธรรมชาติ และ รสชาติเปนไปตามสายพันธุ 4. ขณะนี้กลุมผูรักษาสุขภาพมีจํานวนมากขึ้น เนื่องมาจากการประชาสัมพันธความปลอดภัยของ อาหาร ทําใหกลุมคนกลุมนี้สนใจซื้ออาหารไรสารพิษบริโภคมากขึ้นโดยลําดับ 5. มีผูคาอาหารสุขภาพเขามารับซื้อถึงไรนา จํานวนไมจํากัด เพื่อกระจายสินคาเขาสูรานคาอาหาร สุขภาพ 6. ผลการศึก ษาติ ด ตามสว นแบง ของตลาดอาหารสุข ภาพ พบว า ขณะนี้ มีผัก ผลไมเข าสูต ลาด เพียงรอยละ 0.25 ของพืชผักผลไมที่ปลูกในระบบเคมี เทานั้น จึงอาจสรุปไดวา สวนแบงของตลาดยังสูงมาก สามารถทําแลวขายได จะเปนโอกาสในการสรางงาน สรางรายได ใหกับคนในชุมชนบานคลองหาดได พัฒ นาเศรษฐกิจ เข าสูความพอเพียงตามอัตภาพของแตละ ครอบครัวที่เขารวมโครงการได จากเหตุผลดังกลาว จึงอาจสรุปหลักการดําเนินงานไดดังนี้ 1. เปนการดําเนินงานที่มุงเนนการผลิตผัก ผลไมในระบบอินทรียขายใหกับกลุมผูรักษาสุขภาพ 2. การดําเนินงานใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบการเกษตร 3. การดําเนินงานจะเริ่มตนที่แปลงเกษตรของผูนํา แลวสงเสริมการเรียนรูขยายเครือขายการปลูก ผักอินทรียออกไป
57 3) การเขียนเปาหมายโครงการ 3.1 โครงสรางการเขียนเปาหมายโครงการ ประกอบดวย ขอความบงชีว้ า ทําอะไร
+
ปริมาณงาน +
+
บอกระยะเวลา สําเร็จ
3.2 การเขียนขอความเปาหมายโครงการ ควรพิจารณาสิ่งตอไป (1) ขอความบงชี้วาทําอะไร ตองเปนเรื่องสําคัญ เปนหัวเรื่องหลักของโครงการ (2) ปริมาณงานที่ระบุตองมีขอความสามารถทําไดจริง (3) ระยะเวลาสําเร็จตองเหมาะสมกับปริมาณงาน และมีความเปนไปไดจริงที่จะทํา สําเร็จ 3.3 ตัวอยางขอความเปาหมายโครงการ จัดตั้งครัวเรือนบานคลองหาดใหทําเกษตรอินทรีย ครอบครัวละ 2 ไร จํานวน 200 ครอบครัว ใหแลวเสร็จในเดือนพฤษภาคม 2552 4) การเขียนวัตถุประสงคโครงการ เปนขอความที่ขยายภาพของเปาหมายโครงการ ใหมองเห็นภาระงานที่ จะต องทําให สําเร็จ โดยมีรายละเอียดการคิด การเขียน ดังนี้ 4.1 วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทําแลวทําใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมาย โครงการได เชน วิเคราะหเปาหมาย
จัดตั้งครัวเรือน เกษตรอินทรีย 200 ครอบครัว
กําหนดภาระงานทีค่ วรทํา
1. ฝกอบรมศึกษาดูงาน 2. จัดการสนับสนุนการจัดตั้ง ระบบเกษตรอินทรีย 3. ติดตามควบคุมการ ดําเนินงาน
58 4.2 วิเคราะหภาระงาน กําหนดลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ดังตัวอยางนี้ ภาระงานที่จะทํา ลักษณะบงชี้ความสําเร็จ - สามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย 1. จัดฝกอบรม - สามารถดําเนินอาชีพเกษตรอินทรียได 2. จัดสนับสนุน - อาชีพมีความเขมแข็ง 3. ติดตามและพัฒนา 4.3 เขียนวัตถุประสงคโครงการตามโครงสรางนี้ ทําอะไร เพื่อฝกอบรม
ใหใคร
เปนอยางไร
เกษตรกรบานคลองหาด
สามารถเขาใจเห็น ความสําคัญอาชีพ เกษตรอินทรีย
ตัวอยางวัตถุประสงคโครงการ 1. เพื่อฝกอบรมเกษตรกรบานคลองหาดใหสามารถเขาใจ เห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรียได 2. เพื่อสนับสนุนเกษตรบานคลองหาด ใหสามารถดําเนินการประกอบอาชีพเกษตรอินทรียได 3. เพื่อติดตามพัฒนาใหเกษตรกรผูประกอบอาชีพเกษตรอินทรีย มีความเขมแข็งในอาชีพได
5. การเขียนผลผลิตของโครงการ การเขียนผลผลิตของโครงการเปนการเขียนสิ่งที่จะเกิดขึ้นอันเนื่องมาจากโครงการ อย างมีเหตุ มีผล ด วยการนํ าวั ตถุประสงค โครงการมาวิ เคราะห กํ าหนดผลผลิตที่ควรจะเกิ ดตามตัวอยาง วัตถุประสงคที่ 1 ขอความในวัตถุประสงค 1. ฝกอบรมเกษตรกร 2. เขาใจและเห็นความสําคัญของเกษตรอินทรีย
ผลผลิตที่ควรจะเกิด 1. มีผูผานการฝกอบรม 60 คน 1.1 บอกวิธีการพัฒนาคุณภาพดินได 1.2 บอกวิธีการเพาะปลูกพืชใน ระบบเกษตรอินทรียได 1.3 บอกวิธีการอารักขาพืชในระบบ เกษตรอินทรียได
59
ใหเกิดผลผลิต
6. การเขียนวิธีดําเนินงาน เปนการเขียนเรียงลําดับในแตละจุดประสงค โดยมีขั้นตอนการเขียนดังนี้ 6.1 ยกขอความ วัตถุประสงคและผลไดโครงการมาเปนตัวตั้ง 6.2 ดําเนินการวิเคราะหผลผลิตแตละตัวเพื่อกําหนด กิจกรรม ขั้นตอนวิธีการดําเนินงาน 6.3 ระบุเกณฑชี้วัดความสําเร็จของงาน 6.4 กําหนดระยะเวลาดําเนินงานที่เปนจริง ตัวอยางการเขียนวิธีดําเนินงาน
6. วิธีดําเนินงาน 6.1 วิธีดําเนินงานตามจุดประสงคที่ 1 : เพื่อฝก อบรมเกษตรบ านคลองหาด ใหสามารถเข าใจเห็ น ความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย เกณฑชี้วัดความสําเร็จ ระยะเวลา ผลผลิต กิจกรรมขั้นตอนวิธีดําเนินงาน ของงาน (KPI) 1. มีผูผานการอบรม 1. ประชาคมหมูบานชี้แจงรับสมัคร 100% ประชาคม 2 ครั้ง 60 คน ผูสนใจเขารวมโครงการ 1. จัดสัมมนาใหมองเห็นภาพรวมของ 1. 80% ของผูเขารับ 2. ผูเขาอบรมมี การอบรมบอกวิธีการ ความรู ความเขาใจ เกษตรอินทรีย พัฒนาดินได 2.1 การพัฒนาดิน 2. ศึกษาดูงานที่ไรทนเหนื่อย 2. 80% ของผูเขารับ 2.1 ศึกษา สังเกตคุณภาพดิน 2.2 การเพาะปลูก การอบรมบอกวิธีการ 2.2 ศึกษา สังเกตวิธีการเพาะปลูก 2.3 การอารักขาพืช 2 วัน 2.3 ศึกษา สังเกตวิธีการอารักขาพืช เพาะปลูกเกษตร 3. เปดเวทีสัมมนาแลกเปลี่ยนเรียนรูก ับ อินทรียได 3. 80% ของผูเขารวม บุคลากรของไรทนเหนื่อย การอบรม บอกวิธีการ 4. สรุปผลการศึกษาสังเกตและ อารักขาพืชได การสัมมนา 2 วัน 3. เห็นความสําคัญ 3. ทบทวนสภาพเปนจริงของตนเองกับ 80% ของผูเขารับการ อบรมเห็นความสําคัญ อาชีพเกษตรอินทรีย ประสบการณที่ไดรับมาแลวรวมกัน ของอาชีพเกษตร หาแนวทางของตนเอง อินทรีย
60 7. การเขียนงบประมาณดําเนินการ เปนการนํากิจกรรมขั้นตอนดําเนินการ มาวิเคราะหรายละเอียดของรายจายแลวจัดทํา เอกสารบรรจุในโครงการ ตามตัวอยาง ดังนี้ ตัวอยางการเขียนรายละเอียดงบประมาณ 7. งบประมาณดําเนินการ รวมงบประมาณดําเนินการทั้งสิ้น 350,000 บาท มีรายละเอียดการจาย ดังนี้ รายการจาย รายละเอียดการจาย งบประมาณ ** การพัฒนาดิน คาจางไถบุกเบิก 120 ไร 500 บาท 60,000 บาท คาจางไถแปล 120 ไร 300 บาท 36,000 บาท คาเมล็ดพันธุปุยพืชสด 120 ไร 5 กก. 20 บาท 12,000 บาท 8. การเขียนผลดําเนินโครงการ เปนการนําผลไปวิเคราะหวา ถาการดําเนินงานเกิดผลผลิตตามที่กําหนด จะมีผลที่เกิด อะไรบาง และมีผลกระทบอยางไรที่ทําใหมองเห็นคุณคาของโครงการ ตามตัวอยาง ดังนี้ 8. ผลดําเนินโครงการ หากการดําเนินการเกิดผลผลิตดังที่กําหนดไว จะมีผลที่เกิดตามมาและผลกระทบ ดังนี้ ผลผลิต Output ผลที่เกิด Effect ผลกระทบ Impact 1. มีผูผานการอบรม 60 คน 1. โครงสรางความรูเกษตรเปลี่ยน 1. เกิดชุมชนแหงการเรียนรูเกษตรอินทรีย 2. การลดรายจายของชุมชน 2. ความคิดของเกษตรกรให 2. ผูเขารับการอบรมมี ความรูค วามเขาใจเกษตร- ความสําคัญกับการประยุกตใช ปจจัยภายในใหมีคณ ุ คาสูงขึน้ อินทรีย 3. ผูเขารับการอบรมเห็น 3. มีการประกอบการอาชีพเกษตร 3. ระบบเศรษฐกิจยกระดับเขาสูค วาม ความสําคัญอาชีพเกษตร- อินทรียขึ้นในชุมชนบานคลองหาด อยูดีมีสุข อินทรีย แบบขนาดใหญ
61 เรื่องที่ 3 การตรวจสอบความเปนไปไดและปรับปรุงแกไขโครงการ กรอบแนวความคิด การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง มีกรอบแนวการดําเนินงาน ดังนี้ วิเคราะหสรุปความตองการพัฒนา ขั้นตอนพัฒนา
กําหนดโครงสราง โครงการ
1. ผลการวิเคราะหศักยภาพอาชีพ 2. รายงานผล กํากับ ดูแล
1. เปาหมายโครงการ 2. จุดประสงคดําเนินงาน 3. ลักษณะบงชี้ความสําเร็จ 4. ผลผลิต
โครงการ วิเคราะหทรัพยากรดําเนินงานที่มีอยู
กําหนดแผนงานกระบวนการ
1. เงินทุน 2. แรงงาน 3. อุปกรณ 4. ระบบงาน
1. แผนงานกระบวนการการตลาด 2. แผนงานกระบวนการการผลิต 3. กําหนดผลที่เกิดและผลกระทบ
วิเคราะหแผนงานกระบวนการ
ขั้นตอนดําเนิน โครงการ
1. ความเปนไปไดที่จะบรรลุผล ตามลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ผลที่เกิด ผลกระทบ
ตัดสินใจ ดําเนินการ
A
วิเคราะหผลผลิต ผลที่เกิด
P C
D
1. กําหนดแนวปฏิบัติ 2. ทํางานตามที่กําหนด 3. ตรวจสอบขอบกพรอง 4. ติดตาม แกไข พัฒนา
ตัดสินใจ ทําตอ/ยกเลิก
และผลกระทบ 1. ผลผลิตไดตามเกณฑเปาหมาย 2. ผลที่เกิดและผลกระทบที่บงชี้ ความมั่นคง
ตัดสินใจ
ยกเลิก
ทําตอ พัฒนา
62 จากแผนภูมิ แสดงใหเห็นวาในขั้นตอน การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพใหมี ความมั่นคง เปนการทํางานบนฐานความรูของตนเอง ตองอาศัยประสบการณการเรียนรูจากการทําแผนธุรกิจ โครงการขยายอาชีพ การประเมินศักยภาพของการขยายอาชีพ และการกํากับ ดูแลการขยายอาชีพที่มีการ ปฏิบัติจริง ดังนั้น จึงอาจกลาวไดวา การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง จะเปน ประสบการณที่ใชดําเนินการตอเนื่องไปเปนระยะ ๆ จึงอาจสรุปพัฒนาการการเรียนรูของผูเรียนที่จะมาสู การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพสูความมั่นคงไดดังนี้ - การใชความรูสรางความเขมแข็ง มั่นคงยั่งยืน - ระบบความมั่นคงในอาชีพ - การใชนวัตกรรมเทคโนโลยีใน อาชีพเพื่อความมั่นคง - การตรวจสอบความพรอม ทักษะ การขยายอาชีพเพื่อความมั่นคง - การจัดทําแผนธุรกิจ
การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ ใหมีความมัน่ คง
- การกํากับ ดูแล การขยายอาชีพ - การวิเคราะหศกั ยภาพเพื่อสราง ธุรกิจใหมคี วามมัน่ คง - การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ สูความมั่นคง จากแผนภูมิ ทําใหเราเห็นความสําคัญของการเรียนรูที่ผานมา ไดรับประสบการณเปน ฐานของการจัดทําแผนพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง
63 1. การวิเคราะห สรุปความตองการพัฒนาเพื่อปรับปรุงโครงการ 1.1 การวิเคราะหสรุปความตองการพัฒนา ดวยการนําผลการวิเคราะหศักยภาพอาชีพ และรายงานผลกํากั บ ดูแลมาจําแนกวา มีอะไรบางที่สงผลกระทบตอความมั่นคงในอาชีพที่สําคัญให นํามาจัดลําดับกําหนดเปนความตองการพัฒนา ก. ผลการวิเคราะหศักยภาพอาชีพ จากตัวอยางพบองคประกอบที่มีศักยภาพต่ํา (ต่ํากวา 0.5) จําเปนตองพัฒนา ใหมีศักยภาพตอความมั่นคงในอาชีพ สมควรที่จะนํามาเปนความตองการพัฒนา ดังนี้ (1) การจัดการรายได (2) การจัดการลดตนทุน (3) การสงมอบผลผลิต ข. รายงานผลกํากับดูแล เปนขอมูลสําคัญที่เรานํามากําหนดความตองการพัฒนา ดังนี้ - การปนเปอนโลหะหนักในปุยหมัก จากข อ มู ล ดั ง กล า ว จึ ง สามารถระบุ ค วามต อ งการพั ฒ นาอาชี พ ให มี ค วามมั่ น คง ประกอบดวย (1) การจัดการรายได (2) การจัดการลดตนทุน (3) การสงมอบผลผลิต (4) การปนเปอนโลหะหนักในปุยหมัก 1.2 การกําหนดโครงสรางโครงการ ดวยการนําความตองการพัฒนาแตละองคประกอบมา วิเคราะห ตัวแปรภายในวา มีตัวแปรอะไรที่เปนความตองการที่แทจริง เพราะการทําแผนพัฒนาอาชีพให มีความมั่นคงนั้น จะตองการพัฒนาสิ่งที่จําเปนจริง ๆ ความตองการพัฒนา ตัวแปรภายใน ตัวแปรที่เปนความ ลักษณะความตองการ ตองการที่แทจริง 1. การกําหนดอัตรา 1. การจัดการรายได 1.1 คาเสื่อมเครื่องมือ - การแบงปน ผลประโยชน แบงปนผลประโยชน เครื่องจักรกล 2. ทัศนคติของผูรวม 1.2 ทุนในผลิตผล ลงทุน 1.3 เงินออมขยายทุน 3. เงินตอบแทนสราง1.4 การแบงปน ขวัญกําลังใจใหกับ ผลประโยชน ผูรวมงาน
64 จากตัวแปรความตองการที่แทจริง และผลการวิเคราะหสภาวะความตองการทั้งหมดจะ ถูกนําไปกําหนดเปนเปาหมายโครงการ จุดประสงคดําเนินงาน ลักษณะบงชี้ความสําเร็จและรายไดของ การพัฒนาสูความมั่นคง 2. การวิเคราะหทรัพยากรดําเนินงานที่มีอยู เพื่อกําหนดแผนงานกระบวนการ 2.1 การวิเคราะหทรัพยากรดําเนินงานที่มีอยู มีจุดประสงค เพื่อใหการกําหนดแผนงาน กระบวนการดําเนินงานอยูบนความพอดี ไมสรางปญหาดําเนินงาน 2.2 การกําหนดแผนงานกระบวนการ เพื่อการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง มักจะเกี่ยวของกับ กระบวนการผลิต กระบวนการการตลาด ดังนั้น แผนงานกระบวนการจะตองถูกตีกรอบไวเพียงทรัพยากร ดําเนินงานที่มีอยู ไมจําเปนที่จะตองจัดการพัฒนาใหสําเร็จในครั้งเดียว แตหากจะวางแผนเปนระยะ ๆ ให สัมพันธกับทุนดําเนินการที่จะเกิดตอมาโอกาสของความมั่นคงจะเกิดขึ้น 3. การวิเคราะหแผนงานกระบวนการเพื่อตัดสินใจดําเนินการ เปนการวิเคราะหความเปนไปไดของแผนงานกระบวนการที่จะนําไปใช มีวิธีดําเนินงาน 2 ลักษณะ 1. การวิเคราะหโดยใชแบบวิเคราะหความเปนไปไดของคณะทํางาน เปนการดําเนินการให คณะทํางานทุกคนไดคิด ตัดสินอยางอิสระ ตัวอยาง การวิเคราะหความเปนไปไดของการทําแผนกระบวนการไปใชจริง (โดยจะทํางาน 5 คน) การวิเคราะหตัดสินใจ ความตรงระหวาง
จุดประสงคโครงการ
แผนงาน กระบวนการ ตามจุดประสงค
1. เพื่อพัฒนาระบบ 1.1 การกําหนดสวนแบงคาเฉลี่ย การจัดการรายได ราคา อุปกรณ 1.2 การกําหนดสวนแบง เพื่อการสะสมเพิ่มทุน 1.3 การกําหนดอัตราสวน แบงปนผลประโยชน
แผนงานกระบวนการ กับจุดประสงค
โอกาสความสําเร็จ มาก
นอย
ผลการ วิเคราะห
ตรง
ไมตรง
1
0
5 4 3 2 1
4
1
4 - - - 1
0.85
4
1
4 - - - 1
0.85
5
-
5 - - - -
1.0
65 การวิเคราะหตัดสินใจ ความตรงระหวาง
จุดประสงคโครงการ
2. เพื่อลดตนทุน การเลี้ยงหมู
3. การสงมอบผัก ผลไม
แผนงาน กระบวนการ ตามจุดประสงค
2.1 ใชแกลบรองพื้นคอกแทน การใชน้ําลางคอก 2.2 ใชใบมันเทศ แทนอาหาร สําเร็จรูป 2.3 ใชมูลปสสาวะหมูทําแกส 2.4 น้ําลนจากบอแกสใชเปนปุย ปลูกมันเทศ 3.1 จัดหารถบรรทุกผลผลิต 3.2 จัดการหีบหอใหมี เครื่องหมายการคา และ รายละเอียดแหลงผลิต 3.3 แสดงผลการตรวจสอบ สารปนเปอน
แผนงานกระบวนการ กับจุดประสงค
โอกาสความสําเร็จ มาก
นอย
ผลการ วิเคราะห
ตรง
ไมตรง
1
0
5 4 3 2 1
4
1
3 2 - - -
0.90
3
2
3 - - 2 -
0.73
5 5
-
5 - - - 3 2 - - -
1.00 0.813
5 5
-
1 - 4 - 5 - - - -
0.68 1.00
5
-
5 - - - -
1.00
จากตาราง มีผลการวิเคราะหสามารถอธิบายได ดังนี้ 1) ทุกจุดประสงคและทุกกิจกรรม มีความตรงและโอกาสความกาวหนาตามจุดประสงค มีคะแนน สูงกวาเกณฑ 0.5 ทุกรายการ 2) จึงอาจสรุปไดวาแบบวางกระบวนการใหดําเนินการได 2. นําผลการวิเคราะหมารวมกันพิจารณาซ้ําอีกครั้ง โดยใชความรูประสบการณของทุกคน พิจารณาอยางรอบคอบแลวตัดสินใจจะใชดําเนินการหรือไม 4. วิเคราะหผลผลิต ผลที่เกิดและผลกระทบ การวิ เคราะหผลผลิต ผลที่เกิ ด และผลกระทบ มีเปาหมายเพื่อตัด สินใจวา ผลเหลานี้ สามารถบงชี้ถึงความมั่นคงที่จะดําเนินการตอไปหรือไม ดังตัวอยาง
66 ตัวอยาง การวิเคราะห ผลผลิต ผลที่เกิด และผลกระทบและโอกาสความมั่นคงในการขยายอาชีพ จุดประสงคที่ 1 เพื่อลดตนทุนการเลี้ยงหมู โอกาสความมัน่ คงของการขยายอาชีพ แผนงาน ผลผลิต ผลที่เกิด ผลกระทบ มาก นอย กระบวนการ Output Effect Impact 5 4 3 2 1 ชุมชนไม 1. ใชแกลบรอง ไดปุยหมักจาก กลิ่นเหม็น ตอตานธุรกิจ หมดไป พื้นคอกแทนการ แกลบและ มูลหมู ลางดวยน้ํา ประสิทธิภาพ ใบมันเทศ 2. ใชใบมันเทศ ลดรายจาย การหมุนเวียน สามารถ เปนอาหารแทน คาอาหาร ปจจัยภายใน อาหารสําเร็จรูป สําเร็จรูป ตัวละ เปลี่ยนรูป สรางมูลคาเพิ่ม สูงขึ้น 1,500 บาท ไดแกสหุงตม ลดรายจายซื้อ ประสิทธิภาพ 3. ใชมูลและ และแสงสวาง แกส LPG การหมุนเวียน ปสสาวะใน ปจจัยภายใน บริเวณเก็บน้ํา สูงขึ้น เก็บอาหารไปทํา แกสชีวภาพ ดินมีคณ ุ ภาพ 4. น้ําและกากมูล - ปุยหมักแหง ลดคาใชจาย มีอินทรียวัตถุ หมูจากบอแกส - ปุยน้ําชีวภาพ ปุยเคมี ใหอาหารแกพืช ใชเปนปุยใส สูงขึ้น แปลงปลูกมัน เทศ จากตัวอยางเปนการนําผลได ผลที่เกิด และผลกระทบที่ปรากฏจริงนํามาวิเคราะหดวย เหตุ ผล และประสบการณของบุคคลวา สิ่งเหลานี้สามารถบงชี้และเปน โอกาสของการขยายอาชีพให มั่นคงไดเพียงใด หากผลการวิเคราะหออกมาคอนขางตาง เราจะสามารถตัดสินใจ ยกเลิก หรือพัฒนาทํา ตอไปได สรุป การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง เปนภาวะงานที่ตองดําเนินการตอเนื่อง เพื่อยกระดับ ความมั่นคง การดําเนินงาน จําเปนตองเริ่มตนจากฐานความรู ผลการดําเนินงานขยายอาชีพตามแผนธุรกิจที่ จะตองมีการวางแผน ทํางานตามแผน ตรวจติดตาม หาขอบกพรอง และปฏิบัติการแกไขขอบกพรอง แลว นําสารสนเทศเหลานั้นมากําหนดความตองการพัฒนายกระดับความมั่นคงเปนระยะ ๆ
67 ใบงานที่ 1 คําสั่ง ใหผูเรีย นวิ เคราะหผลผลิต ผลที่เกิด ผลกระทบและโอกาสความมั่น คงในการขยายอาชีพของ ตนเอง หรือรวมเรียนรูในการวิเคราะหกับผูประสบความสําเร็จในอาชีพของชุมชนที่ตนเองสนใจ
ใบงานที่ 2 คําสั่ง ใหผูเรียนจัดทําแผนและโครงการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคงของตนเองหรือรวมเรียนรูกับผูประสบความสําเร็จในอาชีพของชุมชน โดยมีประเด็นในการจัดทํา ดังนี้ 1.1 การลดความเสี่ยงที่จะสูความมั่นคง 1.2 คุณธรรมในการประกอบอาชีพที่จะทําใหสูความมั่นคง 1.3 การพัฒนาคุณภาพผลผลิตหรือบริการที่จะสูความมั่นคง 1.4 การลดตนทุนการผลิตหรือบริการที่จะสูความมั่นคง 1.5 การสงมอบผลผลิตหรือการใหบริการที่จะสูความมั่นคง 1.6 การสรางความปลอดภัยใหแกแรงงาน และผูบริโภคหรือผูรับบริการ 1.7 การจัดการรายได ที่สูความมั่นคง
68
คณะผูจัดทํา ที่ปรึกษา 1. นายประเสริฐ บุญเรือง 2. ดร.ชัยยศ อิ่มสุวรรณ 3. นายวัชรินทร จําป 4. ดร.ทองอยู แกวไทรฮะ 5. นางรักขณา ตัณฑวุฑโฒ ผูเขียนและเรียบเรียง นายอุทัย หนูแดง ผูบรรณาธิการ และพัฒนาปรับปรุง 1. นายพิชิต แสงลอย 2. นางดุษฎี ศรีวัฒนาโรทัย 3. นางพรทิพย เข็มทอง 4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง คณะทํางาน 1. นายสุรพงษ มั่นมะโน
เลขาธิการ กศน. รองเลขาธิการ กศน. รองเลขาธิการ กศน. ที่ปรึกษาดานการพัฒนาหลักสูตร กศน. ผูอํานวยการกลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
2. นายศุภโชค
ศรีรัตนศิลป
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
3. นางสาววรรณพร ปทมานนท
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
4. นางสาวศริญญา
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กุลประดิษฐ
5. นางสาวเพชรินทร เหลืองจิตวัฒนา ผู้พฒ ั นาและปรับปรุ งครังที 1. นางอัญชลี 2. นางดุษฎี 3. นายสุธี 4. นางสาวกฤษณา 5. นายสุภาพ 6. นางสาวทิพวรรณ
ขาราชการบํานาญ ผูอํานวยการ กศน. อําเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
(วันที - พฤศจิกายน ธรรมวิธีกุล ศรีวัฒนาโรทัย วรประดิษฐ โสภี เมืองนอย วงคเรือน
)
69 ผูพิมพตนฉบับ 1. นางสาวเพชรินทร เหลืองจิตวัฒนา 2. นางสาวปยวดี คะเนสม 3. นางสาวชาลินี ธรรมธิษา ผูออกแบบปก นายศุภโชค
ศรีรัตนศิลป
กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน
70
คณะผูป รับปรุงขอมูลเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย ป พ.ศ. 2560 ที่ปรึกษา 1. นายสุรพงษ 2. นายประเสริฐ
จําจด หอมดี
3. นางตรีนุช
สุขสุเดช
ผูป รับปรุงขอมูล นางสาวทิพวรรณ
คณะทํางาน 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
นายสุรพงษ นายศุภโชค นางสาวเบ็ญจวรรณ นางเยาวรัตน นางสาวสุลาง นางสาวทิพวรรณ นางสาวนภาพร นางสาวชมพูนท
เลขาธิการ กศน. ผูตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ ปฏิบัติหนาทีร่ องเลขาธิการ กศน. ผูอํานวยการกลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย
วงคเรือน
กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
มั่นมะโน ศรีรัตนศิลป อําไพศรี ปนมณีวงศ เพ็ชรสวาง วงคเรือน อมรเดชาวัฒน สังขพิชัย
กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
Data Loading...