คำสมาส - สนธิ - PDF Flipbook

108 Views
32 Downloads
PDF 0 Bytes

Download as PDF

REPORT DMCA

---

คำสมำส - คำสนธิ

โดย ครูดวงแกว้ พบสระบวั

คำช้ีแจง

แบบฝึกทักษะเร่อื ง คำสมำส-สนธิ ฉบับน้ี ใชป้ ระกอบกำรเรียนในเรือ่ งคำสมำสและสนธิ
เพอ่ื ให้นักเรียนใชเ้ ปน็ แบบฝกึ ในขณะเรียนเพ่ือวัดควำมร้คู วำมเข้ำใจ รวมท้ังเป็นกำรทบทวน
เร่ืองกำรยืมคำภำษำตำ่ งประเทศมำใชใ้ นภำษำไทยซึง่ นกั เรยี นไดเ้ คยศึกษำมำแล้ว

กำรใช้แบบฝึกทักษะฉบับน้ใี หน้ กั เรยี นทำแบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรยี น เพื่อเป็น
กำรวดั พื้นฐำนและวดั ควำมรูค้ วำมเขำ้ ใจเมื่อเรียนจบแลว้ นักเรยี นควรตัง้ ใจทำแบบทดสอบ
ด้วยตนเองอย่ำงเตม็ ควำมรู้ควำมสำมำรถหวงั ว่ำแบบฝึกหัดฉบับนจ้ี ะทำให้นกั เรียนมีผลสมั ฤทธ์ิ
ทำงกำรเรียนทด่ี ีและบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคต์ ำมตัวชีว้ ัด

ครูดวงแกว้ พบสระบัว

แบบทดสอบก่อนเรียน

https://docs.google.com/forms/d/17BXzFe1
3OPNmrGlGvsCmClDstIDmXBB25j7P9qsidE0/
edit

การสร้างคาในภาษาไทย

กำรสรำ้ งคำไทยมีหลำยวิธี เช่น คำประสม คำซ้อน
คำซ้ำ และมวี ิธกี ำรสรำ้ งคำที่นำมำจำกภำษำตำ่ งประเทศ
โดยวิธสี มำส สนธิ กำรลงอุปสรรคของภำษำบำลี สนั สกฤต
ลงอุปสรรค ลงอำคมแบบเขมร นอกจำกนี้ยงั มีกำรแผลงคำ
ทัง้ คำไทยและคำท่ีมำจำกภำษำต่ำงประเทศ

ตัวอยำ่ งกำรใชอ้ ปุ สรรคหรอื คำประกอบหน้ำศพั ท์

บส
เชน่ ทุ , ทสุ = ชวั่ ยำก ลำบำก ทรำม

เช่น ทจุ ริต ทรชน ทรลกั ษณ์ ทรพษิ
นิ , นิส = เข้ำ ลง ไม่มี ออก ชดั

เชน่ นยิ ม นริ คุณ นิรำศ นิเทศ
อนุ , อนุ = น้อย ภำยหลัง ตำม เนอื ง ๆ

เช่น อนชุ น อนุบำล อนุภรรยำ

หลกั สังเกตคาภาษาบาลแี ละสันสกฤต

ภำษำบำลี ภำษำสันสกฤต

๑. ใชส้ ระอะ อำ อิ อี อุ อู เอ โอ ๑. ใช้สระอะ อำ อิ อี อุ อู เอ โอ และเพิม่ ฤ ฤำ ฦ
ฦๅ ไอ เอำ

๒. ใช้ ส เชน่ สันติ สริ ิ สูญ ๒. ใช้ ศ ษ เช่น ศำนติ ศริ ิ ศนู ย์

๓. ใช้ ฬ เช่น จฬุ ำ กฬี ำ ครฬุ ๓. ใช้ ฑ เช่น จุฑำ กรีฑำ ครฑุ

๔. ใชพ้ ยัญชนะเรยี งพยำงค์ ๔. ใชอ้ ักษรควบกลำ้ และพยัญชนะประสม
เชน่ กิรยิ ำ สำมี ปฐม จิต เช่น กริยำ สวำมี ประถม จิตร

๕. ใชพ้ ยญั ชนะสะกดและตัวตำม ๕. ใชต้ วั รร แทน เช่น ธรรม กรรม สรรพ
ตวั เดียวกนั เชน่ ธัมม กัมม สพั พ

๖. มีหลักตวั สะกด ตัวตำม ๖. มหี ลกั ตัวสะกดตัวตำมตำ่ งจำกภำษำบำลี

พยญั ชนะวรรคในภำษำบำลี สนั สกฤต

พยัญชนะวรรค แถวท1ี่ แถวท2ี่ แถวท3่ี แถวท่ี 4 แถวท5่ี

วรรค กะ (คอ) ก ข คฆ ง
วรรค จะ (เพดำน) จ ฉ ชฌ ญ
วรรค ฏะ (ปุ่มเหงอื ก) ฏ ฐ ฑฒ ณ
วรรค ตะ (ฟนั ) ต ถ ทธ น
วรรค ปะ (ปำก) ป ผ ภพ ม
ย ร ล ว ศ ส ห ฬ อ°
เศษวรรค

การสมาส

สมำส คือ วิธีกำรผสมคำ ของภำษำบำลีและสันสกฤต
ไทยไดน้ ำมำดัดแปลงตำมวธิ ีกำรดังนี้

๑. ต้องเป็นคำท่ีมำจำกภำษำบำลีและสนั สกฤตเทำ่ นั้น
๒. ศัพท์ประกอบไว้หน้ำ ศัพทห์ ลกั ไวห้ ลัง
๓. คำสมำสส่วนมำกแปลควำมหมำยจำกหลังมำหนำ้
๔. ท้ำยศัพทต์ ัวแรกห้ำมใสส่ ระ อะ และ ตัวทัณฑฆำต
๕. ต้องออกเสยี งสระทที่ ้ำยศพั ทต์ วั แรก
๖. คำว่ำ วร ,พระ ตำมดว้ ยภำษำบำลีและสนั สกฤตถอื เป็นคำสมำส

ตวั อย่ำงคำสมำส

รำช + บดิ ำ = รำชบิดำ
เสรี + ภำพ = เสรภี ำพ
กจิ + กรรม = กจิ กรรม
จนั ทร์ + ครำส = จันทรครำส
สภุ ำพ + บรุ ุษ = สภุ ำพบุรุษ
พนั ธ์ุ + กรรม = พนั ธุกรรม

ทดสอบสร้ำงคำสมำส

จงสรำ้ งคำสมำสทป่ี ระกอบกับคำตอ่ ไปน้ี

๑. รำช - ๒. ธรรม - ๓. กรรม - ๔. คณุ -

๕. เอ ๖. ปฐม ๗. รัฐ - ๘. เบญจ -

๙. โทร - ๑๐. จลุ - ๑๑. มหา- ๑๒. - ศึกษา

13. - ภยั 14. - แพทย์ 15. - กรรม 16. - ภาพ
17. - ภณั ฑ์ 18. - สถาน 19. - รส 20. - ศาสตร์

1. รำช รำชทูต รำชรถ
2. ธรรม รำชภัฏ รำชสมี ำ
รำชทัณฑ์

ธรรมชำติ ธรรมจกั ร
ธรรมรตั น์ ธรรมกำย
ธรรมบำล

3. กรรม - กรรมกร กรรมฐำน
4. คุณ - กรรมพนั ธุ์ กรรมวิธี
กรรมสทิ ธ์

คณุ ธรรม คณุ วุฒิ
คุณภำพ คุณลักษณะ
คณุ สมบัติ

5. - ภัย วำตภัย อุทกภยั
6. -ภัณฑ์ อัคคีภัย มหนั ตภยั
โอษฐภัย

พิพิธภัณฑ์ ผลิตภณั ฑ์
ศึกษำภัณฑ์ กกุธภณั ฑ์
สขุ ภณั ฑ์

5. - ภัย วำตภัย อุทกภัย
6. -ภณั ฑ์ อัคคีภัย มหันตภัย
โอษฐภัย

พิพิธภัณฑ์ ผลติ ภัณฑ์
ศึกษำภัณฑ์ กกุธภณั ฑ์
สขุ ภัณฑ์

กำรสนธิ - กำรสมำสที่มสี นธิ

กำรสนธิ

คือ กำรกลมกลนื หน่วยเสียงของภำษำบำลสี ันสกฤต
มี 3 ชนิด คือ สระสนธิ พยัญชนะสนธิ และนฤคหติ
สนธิ

สระสนธิ คือ กำรนำคำภำษำบำลแี ละสันสกฤต
มำสนธิกับคำทีข่ ้ึนตน้ ดว้ ยสระ มีหลักดังน้ี

1. คำท่ลี งท้ำยด้วยสระอะ สนธิกบั สระใดใช้สระตัวนัน้ เชน่
ชล + อำลยั = ชลำลัย
อน + เอก = อเนก
วร + โอกำส = วโรกำส
มหำ + อรรณพ = มหรรณพ

2. คำท่ลี งท้ำยดว้ ยสระอะ สนธกิ ับสระอะ ใช้ สระอำ

สระอะ + สระอะ = สระอำ เช่น
ธรรม + อธิปไตย = ธรรมำธปิ ไตย
เทศ + อภบิ ำล = เทศำภิบำล
ทตู + อนทุ ตู = ทูตำนทุ ูต

3. คำท่ลี งท้ำยด้วยสระอะ สนธิกบั คำทขี่ ึน้ ด้วยสระอิ
เปลี่ยนเป็น สระเอ

สระอะ + สระอิ = สระเอ เชน่
ปรม + อินทร์ = ปรมินทร์
นร + อิศวร = นเรศวร
มหำ + อสิ ี = มเหสี

ยกเว้น ภมู ิ + อนิ ทร์ = ภูมนิ ทร์
โกสีย์ + อินทร์ = โกสนิ ทร์

4. คำท่ีลงทำ้ ยดว้ ยสระอะ สนธิ กับคำทีข่ นึ้ ต้นด้วย
สระอุ เปลี่ยนเป็นสระโอ

สระอะ + สระอุ = สระโอ เชน่
นย + อบุ ำย = นโยบำย
นร + อุดม = นโรดม
ศริ + อุตม = ศโิ รตม์

ยกเว้น มคั ค + อุเทศก์ = มัคคเุ ทศก์

5. คำทล่ี งทำ้ ยด้วยสระอะ สนธิกับคำทขี่ นึ้ ตน้ ดว้ ยสระอุ

เปลีย่ นเป็น สระอู
สระอะ + สระอุ = สระอู เช่น
รำช + อุปถัมภ์ = รำชูปถมั ภ์
รำช + อทุ ิศ = รำชูทศิ
รำชินี + อปุ ถมั ภ์ = รำชินปู ถมั ภ์
ยกเวน้ มคั ค + อเุ ทศก์ = มัคคุเทศก์

6. คำทล่ี งท้ำยดว้ ยสระอิ อี สนธิกบั คำท่ขี ้นึ ต้นดว้ ยสระใด
เปลีย่ นเป็น ย แล้วจงึ สนธิ เชน่

สำมคั คี + อำจำรย์ = สำมคั ยำจำรย์
อธิ + อำศัย = อธั ยำศยั
รติ + อำรมณ์ = รติยำรมณ์

ยกเว้น หัตถี + อำจำรย์ = หัตถำจำรย์

ศักดิ + อำนภุ ำพ = ศกั ดำนุภำพ

6. คำทีล่ งทำ้ ยดว้ ยสระอุ อุ สนธิกบั คำท่ีข้นึ ตน้ ดว้ ยสระอะ อำ
ให้เปลี่ยนสระอุ อู เป็น ว แล้วจงึ สนธิ เช่น

ธนู + อำคม (ธนว+อำคม) = ธันวำคม
สินธุ + อำนนท์ = สินธวำนนท์
จกั ขุ + อำพำธ = ...................
เหตุ + อเนกรรถ = ...................

พยญั ชนะสนธิ

คือ คำบำลีสันสกฤตท่ีนำมำสนธกิ บั พยัญชนะ มีหลกั ดงั น้ี

1. คำทีล่ งท้ำยด้วย ส สนธกิ บั พยัญชนะ เปล่ยี น ส เป็น โอ เชน่
มนัส + ธรรม = มโนธรรม
มนสั + มัย = มโนมยั
มนัส + คติ = มโนคติ

2.คำอุปสรรค ทุส กบั นิส สนธกิ บั พยญั ชนะเปลยี่ น ส เปน็ ร
เช่น

ทสุ + รำชย์ = ทรรำชย์
ทุส + กันดำร = ทรุ กนั ดำร
นิส + โทษ = นิรโทษ
นสิ + คณุ = เนรคุณ

นฤคหิตสนธิ

นฤคหิตสนธิ คือ คาภาษาบาลสี ันสกฤตทน่ี ามาสนธินฤคหติ สนธิ คือ คาภาษาบาลสี ันสกฤตทหี่ ติ มหี ลกั ดงั นี้
กบั นฤคหิต มหี ลกั ดงั นี้

1. นฤคหิต สนธิกับสระ เปล่ยี น ° เป็น ม กอ่ นสนธิ เช่น

ส + อำคม = สมำคม
ส + อิทธิ = สมทิ ธิ
ส + ฤทธ์ิ = สัมฤทธ์ิ
ส + อุจเฉท = สมุจเฉท
ส + อุทัย = สมทุ ัย

2. นฤคหิต สนธกิ บั พยัญชนะววรค เปลี่ยน ° เป็น
พยญั ชนะท้ำยวรรคนั้นกอ่ นกำรสนธิ เช่น

สนธิ กับ พยัญชนะวรรค กะ ( ก ข ค ฆ ง) เปลี่ยน ° เปน็ ง เชน่
ส + กร = สงั กร

ส + ขำร = สงั ขำร

ส + คตี = สังคีต

สนธิกบั พยัญชนะวรรค จะ (จ ฉ ช ฌ ญ) เปล่ยี นº เปน็ ญ
เชน่
ส + จร = สญั จร
ส + ชำติ = สญั ชำติ
ส + ญำ = สัญญำ

สนธกิ ับพยญั ชนะวรรค ฏะ (ฏ ฐ ฑ ฒ ณ) เปลย่ี น º เปน็ ณ
เช่น

ส + ฐำน = สัญจร
ส + ฐิติ = สัญชำติ

สนธิกบั พยัญชนะวรรค ตะ (ต ถ ท ธ น) เปล่ียน º เปน็ น
เชน่

ส + ตำป = สนั ดำป
ส + นบิ ำต = สันนบิ ำต
ส + นิวำส = สนั นวิ ำส
ส + เทศ = สนเทศ

สนธกิ บั พยญั ชนะวรรค ปะ (ป ผ พ ภ ม) เปลย่ี น º เปน็ ม

เชน่ ส + บัติ = สมบัติ
ส + ผัส = สมั ผสั
ส + ปทำน = สัมปทำน
ส + พันธ์ = สัมพุทธ

จบแลว้ จ้ะเชิญทำแบบทดสอบหลงั เรียน

https://docs.google.com/forms/d/17BXzFe13OPNmrGlGvsCmClDstIDmXBB25j7P9qsidE0/edit