class 9 nepali - PDF Flipbook

RS3654_FINAL NEPALI GRADE 9 2076

118 Views
75 Downloads
PDF 36,188,256 Bytes

Download as PDF

REPORT DMCA


क ा९

 
 
 
 
 

 

नेपाल सरकार  

िश ा ,िव ान तथा िविध म ालय

पा म िवकास के    

सानोिठिम, भ पुर     

g]kfnL

sIff (

ks| fzs
g]kfn ;/sf/
lzIff, lj1fg tyf kl| jlw dGqfno

kf7o\ jm| d ljsf; s]Gb|

ks| fzs M gk] fn ;/sf/
lzIff, lj1fg tyf kl| jlw dGqfno

kf7o\ jm| d ljsf; s]Gb|

;fgfl] 7dL, eStk'/

ISBN: 978-9937-601-29-0

© k|sfzsdf

ky| d ;+:s/0f M lj= ;+= @)&#
k'g d'b0| f M lj= ;=+ @)&^

d"No ?M

kf7\oj|md ljsf; sG] bs| f] lnlvt :jLs[ltlagf Jofkfl/s ko| fh] gsf nflu o;sf]
k"/} jf cfl+ zs efu x'ax' k|sfzg ug,{ kl/jtg{ u//] ks| fzg ug{, sg' } ljB'tLo
;fwg jf cGo kl| jlwaf6 clen]va4 ug{ / kl| tlnlk lgsfNg kfOg] 5}g .

d'bs| M hgs lzIff ;fduL| sG] b| ln=
;fgfl] 7dL, eStk'/ .

xfdf| ] egfO

ljBfno lzIffnfO{ ;d;fdlos kl/jz] cg¿' k ;fGbles{ agfpg] p2Z] on] kf7o\ jm| d tyf kf7o\ k:' tssf] ljsf;
tyf kl/dfh{g ug{] sfo{nfO{ kf7\ojm| d ljsf; sG] b|n] lg/Gt/tf lbb“ } cfPsf] 5 . ljBfyL{df /fi6«, /fli6«o
Pstf / nf]stlGqs ;+:sl[ tk|lt kl| ta4 eO{ g}ltstf, cg'zf;g, :jfjnDag, l;hg{ zLntf h:tf ;fdflhs
Pjd\ rfl/lqs u0' fx¿sf] ljsf; u/fpg' cfjZos 5 . o;/L g} ljBfyLd{ f cfwf/et" eflifs tyf ul0ftLo
l;knufot lj1fg, ;"rgf tyf ;~rf/ kl| jlw / jftfj/0f tyf :jf:Yo ;DaGwL cfwf/e"t 1fgsf ;fy}
b}lgs hLjg, k;] f tyf Joj;fodf cfjZos kg{] hLjgf]kofu] L l;kx¿sf] ljsf; u/fpg' h?/L 5 .
pgLx¿df snf / ;fG} bo,{ dfgjLo dN" o / dfGotf, cfbz{ / j}lzi6\ox¿sf] ;+/If0f tyf ;+jw{gk|lt
;sf/fTds ;f]rsf] ljsf; ug{ cfjZos 5 . ;dfjz] L ;dfhsf] lgdf{0fdf ;xofu] k¥' ofpg pgLx¿df
ljleGg hfthflt, lnªu\ , efiff, wd{, ;:+ sl[ t / If]qkl| t ;defj hufO{ dfgj clwsf/ tyf ;fdflhs dN" o /
dfGotfkl| t ;rt] eO{ lhDdj] f/Lk0" f{ cfr/0fsf] ljsf; u/fpg' klg cfhsf] cfjZostf xf ] .

o; kf7\ok':tssf] n]vg k|f=8f= ;'wf lqkf7L, 8f= wgk|;fb ;'j]bL, w|'jk|;fb 9'ª\ufgf / b|f]0f
bfxfnaf6 ePsf] xf] . kf7\ok':tsnfO{ o; :j¿kdf Nofpg] sfo{df s]Gbs| f sfos{ f/L lgb]z{ s >L lbjfs/
9'ªu\ ]n, kf| = 8f= sb] f/k;| fb zdf,{ k|f= 8f= /fdgfy cfe] mf, k|f=8f=/dz] k|;fb e66\ /fO{, rGbs| fGt e';fn,
8f= uLtf v/n] , dwk' ;| fb ltldlN;gf, l;l4axfb/' dxh{gnufotsf dxfge' fjsf] ljz]if of]ubfg /x]sf]
5 . o; kf7\ok':tssf] ljifoj:t' ;Dkfbg /hgL lwdfn / efiff ;Dkfbg lrgfs'df/L lg/f}nfaf6,
lrqfªs\ g ;l' gn /l~ht / snf ;Dkfbg >Lxl/ >]i7af6 ePsf] xf] . o; kf7o\ k':tssf] ljsf; tyf
kl/dfh{g sfod{ f ;n+ Ug ;a}kl| t kf7\ojm| d ljsf; s]Gb| wGojfb ks| 6 ub{5 .

kf7o\ k':tsnfO{ lzIf0f l;sfOsf] dxŒjk"0f{ ;fwgsf ¿kdf lnOG5 . o;af6 ljBfyL{n] kf7o\ jm| dåf/f
nlIft ;Ifdtf xfl;n ug{ dbt kU' g] ck]Iff ul/Psf] 5 . o; kf7\ok':tsnfO{ ;s];Dd ljm| ofsnfkdv' L
/ ?lrs/ agfpg] k|oTg ul/Psf] 5 . kf7\ok':tsnfO{ ce}m kl/is[t kfg{sf nflu lzIfs, ljBfyL{,
cleefjs, a'l4hLjL Pjd\ ;Dk"0f{ kf7sx¿sf] ;d]t dxŒjk"0f{ e"ldsf /xg] x'“bf ;Da4 ;a}sf]
/rgfTds ;'emfjsf nflu kf7\oj|md ljsf; s]Gb| xflb{s cg'/f]w ub{5 .


g]kfn ;/sf/
lzIff, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno

lj= ;+= @)&% kf7o\ j|md ljsf; s]Gb|

ljifo;"rL k[i7 ;ª\Vof

jm| d ;ª\Vof zLif{s !
!@
!= b'O{ ldtsf] syf !*
@= ofqf ;?' u/f}“ @(
#= ;ªu\ Lt1 /fdz/0f bgf{n $)
$= d sf] x“' < %@
%= dfgj ar] lavg lj?4 xfdf| ] bfloTj %(
^= alxgLnfO{ lr7L &)
&= lgbf| *)
*= j;Gt sfl] sn **
(= hl} js v]tL ((
!)= dª\unfsf tLg lbg !)(
!!= 8fS6/ cªs\ n !@)
!@= cfª ;fg ;s' L !@(
!#= ;o /ª OGb|g] L !#*
!$= dlxnf lx;+ f !$&
!%= 5fqfjf;
!^= aGwgaf6 d'lSt

kf7 ! b'O{ ldtsf] syf

! rf/sf;] ] emf8Lsf] lardf jgb]jLsf] dlGb/sf] 5]pdf Pp6f ljzfn ?v lyof] . To; ?vnfO{
b'O{ ldtx¿n] cfkm\gf] 3/ agfPsf lyP . tL bO' d{ f Pp6f nf6fs] f];]/f] lyof] . csf{] rflxF xfQL
lyof] . pgLx¿ Ps csfl{ ;t dfG5s] f] efiffdf s/' f uy{] / dfG5n] ] h:t} ldqtfsf] Jojxf/ klg uy{] .
cfkmg\ f ldtnfO{ af]nfpg ;lhnf] xf;] \ egL ltgn] gfd klg dfG5]s} h:tf /fvs] f lyP .
nf6f]sf];/] fsf] gfd g]qnfn lyof] eg] xfQLsf] gfd rflxF s0f{sfGt lyof] .

@ g]qnfn kG5L xg' fn] ?vsf xfuF fdf r9/] ;'Tg] uYof]{ / s0f{sfGt rflxF ?vsf] kmb] d} /ft
latfpYF of] . lbgel/ tL cfkmg\ f cfkm\gf cfxf/sf vfh] Ldf PSnfPSn} Psf Psflt/ nfUy,] t/
;feF m kbf{ gkb{} tL cfkmg\ f 3/lt/ kmls;{ Sy] / Ps csfn{ fO{ lbgel/ cfkm" n] bv] e] fu] s] f s/' fx¿sf]
an] Lla:tf/ nufpFy] . ltgLx¿ o;/L laglaRrdf s/' f dfq bf]rfbg{} y,] k/]sf j]nfdf cfkm\gf
ldtsf nflu Hofg} ;dt] lbgk' /] klg v;' L;fy lbGy], slxNo} kl5 x6t\ g} y] . cfh efl] n htftt}
:jfys{ f] huhuL ePsfn] xfdLnfO{ o:tf] ldqtfsf] pNn]v xFb' f cfZro{ nfUg ;Snf, t/ g]qnfn
/ s0fs{ fGt ;fRF r} g} kfO{ g;Sgs' f ldt lyP .

zAbfy{

ldqtf M ;fyLsf] Jojxf/

cfxf/ M efh] g, vfg]s'/f

an] Lla:tf/ nufpg' M hDd} aofg ug'{

huhuL M eo, qf;, vt/f

g]kfnL M sIff ( 1

#= /xbF f a:bf Ps lbg oL bO' { ldqnfO{ 7'nf] cfkt cfOk/5] . s] eP5 eg] g]qnfn ;w}F h:t} 3fd
c:tfpg] c:tfpg] an] fdf cfkm\gf] lbpF;fs] f] sfd l;WofO;sk] l5 e'?/{ p8\b} rR' r] 9ª' u\ f] pxL
6'ªu\ f] eg] emF} cfkm\gf] ?vdf cfOk'u]5 . t/ s0fs{ fGtn] eg] To; lbg l9nf] u/]sf] bv] ]/ gq] nfn
lrlGtt eP5 . lrlGtt x'g' klg :jfefljs} lyof], lsgeg] s0fs{ fGt slxNo} klg 3/ kms{g l9nf]
ub}{GYof] . xf], g]qnfn p8g\ ] hGt' x'gfn] 6f9f 6f9f 3D' g k'u] klg ju] l;t p8/] ;dod} 3/

kms{GYof,] t/ s0f{sfGt p8g\ g;s] klg pm cfkm\gf] Pdfgsf] lhpnfO{ htfaf6 / h;/L eP klg

To; ?vsf km]bdf 3fd c:tfpbF f gc:tfpbF } NofOk¥' ofpFYof] . To; lbg eg] crDd} eP5 . 3fd
c:tfO;s5] / klg s0fs{ fGt kms]g{ 5 . la:tf/} ls/fx¿sf] Psfx] f]/f] lsl//L a9b\ } uP5, cWF of/f]

rf/l} t/af6 ‰jfKk 5fK] t} NofP5 / emdSs ;fFem k/]5 . g]qnfnsf] dg cft];n] 56\k6fpFb}

uP5 . p;sf] 5ftL slQ lyRtf klg a?' sa'?s pk|mg 5f8g] 5 . afa} lg s] ePsf] lg o:tf] ∕
oltsf jif;{ Dd oL b'O{ ldtn] Ps csf{sf ;fydf hLjg latfPsf lyP . o:tf] slxNo} klg ePsf]
lyPg . sg' } pm h:t} 7n' f] lhpsL 9f]O{ g} kf] p;n] e6] of] ls < To;n] cleGg ldqnfO{ p;af6
r6Ss r'8F fP/ nuL ls < x/] ∕ s0fs{ fGtn] cfkm\gf] ldtnfO{ laxfg eg/] } uPsf] eP p;sf] d6' '
o;/L 9s' 9's t x'g] lyPg . p;nfO{ o:tf] c;fWo jb] gfn] vu|f; t kfg{] lyPg .

$= xb] f{x]b{} cfsfzel/ tf/fx¿ 9sdSs dss} f k"mn h:t} a/// pbfP . t/ s0fs{ fGtsf] eg] st}
kQfk] mfF6 lyPg . pm To;/L g} lanfof] h;/L lbg lanfP/ uPsf] lyof,] pHofnf] lanfP/ uPsf]
lyof] / ;fFem lanfP/ uPsf] lyof] .

%= 6x6x hg" nfUbf sDtL /dfOnf] xb'F }GfYof] . Tof] kmfF6, tf/fx¿ To;/L ;u/} 9fs/] 6NsFbf
sDtL :jflbnf] xF'bg} Yof], Tof] jg . t/ x/] s0f{sfGt g} gePkl5 gq] nfnnfO{ ca To; hg" sf]
s] sfd, tL tf/fx¿sf] s] dxŒj ∕ ;fyL g} gePkl5 g]qnfnn] To; ?vnfO{ 5f8] klg eof,]
s0fs{ fGtn] p;nfO{ dfof df/] h:t} p;n] klg To; jgnfO{ dfof df/] klg eof] .

^= /ft l5lKkbF } uof,] t/ s0fs{ fGtsf] ;OF' sf;] Dd klg gq] nfnn] kfPg . xf,] pm p8/] vfH] g hfg ;SYof,]
t/ To;} j]nf s0fs{ fGt nds / emds ub}{ ToxfF cfOkU' of] eg] < p;n] kv6] f Eof6Eof6 u¥of],
lj/xsf] pnn' 'n' :j/ p/fNof] / g/dfOnfl] ;t cfª dsfo{ f] . cxF, p;sf] ldt st} bv] f k/g] .

&= hg" p;/L g} k/ bl] vg] gbLsf] kfgLdf 6nNn 6lNs/x\of], tf/fx¿ lr;} rlDs/x] / /ft ;'nn' '
lrlKn/x\of] . s0f{sfGt x/fPsf] lyof], t/ To:tf] 7n' f] s/' fn] klg ltgdf s'g} lj/x Nofpg
;s]g . Pp6f gq] nfn dfq} To;} To;} e'6\el' 6O/xs] f] lyof] .

zAbfy{ g]kfnL M sIff (

pNnv] M egfO
Pdfgsf] M Hofb} 7'nf]
cft]; M 8/, qf;
cleGg M Hofb} glhssf] / Kof/f]

2

*= ca cfOxfN5 ls eGg] cGof]ndf lkª v]Nbfv]Nb} g]qnfnn] cfwf /ft 5n{ª\u
latfP5 . p;sf cf“vf nfUg dfq nfu]sf lyP, s0f{sfGt ;fx|} dGb ultdf nf]Y¥ofs
nf]Y¥ofs u//] cfpbF f 5j] d} f cfOku' k] l5 dfq p;n] bv] ]5 .

(= æs] eof] ldt s0fs{ fGt, cfh tkfO{nF fO{ s] eof] fd u/]sf lyof}“
/fi6« gjlgdf0{ fsf] ofqf ;?' u/f}“ ToxL“af6
hxf“ xfdLn] zflGt / ;d[l4sf ;kgfx¿ ;hfPsf lyof}“ .

zAbfy{

Nxf;] f/ M tfdfª, z]kf{, u?' ªsf] gof“ jif{

uf/} f M 8f6] L, 88n] w/' flt/ dgfOg] kj{

bp] 8f M ;b' "/klZrdlt/sf] k/Dk/fut uLt÷gT[ o

;Dos M /fdf| ,] ;G' b/

lwd] M gj] f/ hfltdf kr| lnt gfr÷uLt

gk] fnL M sIff (

cEof;

;g' fO
!= sljtfsf] klxnf] uBf+z ;'gL df}lvs pQ/ lbgx' f];\ M

-s_ ;dosf] nfdf] em/L eg]sf] s] xf]
ldsaf6 art u/s] f] k;} f 3/df k7fpy“ ] . snsQfaf6
kms{k] l5 pgn] /l] 8of] gk] fndf /]sl8ª{ sf] sfd kfP . Toxf“ pgn] hflu/] geO{ cfjZos
k/s] f ;dodf aflx/}af6 ;3fpg] ;xofu] Lsf ¿kdf dfq sfd u/] . lj= ;+= @)!^ ;fndf
pgn] tTsfnLg gk] fn Ps]8d] L -xfnsf] g]kfn k|1f kl| ti7fg_ df gf6] ;] gsf/sf ¿kdf hflu/
kf| /De u/] . To;a]nf pgsf] pd/] @@ jif{sf] lyof] . Toxf“ pgn] ljleGg kbdf /x/] sfd
u/] . hflu/sf clGtd lbglt/ pgL tTsfnLg snf ljefusf] ;xfos ;lrj / jfB k|aGws
ag]sf lyP .

*= /fdz/0f hGdg'eGbf rf/ jif{cufl8 g} rls{Psf] 3/df pgsf] kl/jf/ a:g afWo
lyof] . pgn] gof“ 3/ agfpg] s/' f t k/} hfcf];\, cfly{s cefjn] ubf{ To;sf] dd{t;dt] ug{
;s]sf lyPgg\ . pgn] jif{ lbgcl3 g} Ps8] ]dLdf 3/ dd{t ugs{ f nflu k:] sL /sd dfus] f
lyP t/ k|zf;lgs emd]nfsf sf/0fn] ;dodf k};f kfpg ;sg] g\ . lj= ;+= @)@% ;fnsf]
b;“}kl5 k/s] f] clj/n jiff{n] pgsf] 3/ uNofd{ un' {d' 9Nof] . To;tfsf pgnfO{ Pskl5
csf{] u/L lgs} rf]6 k¥of] . 3/ eTsb“ f r]lkP/ pgsL cfdfsf] lgwg;d]t eof] . pgn]
Ps8] d] Ldf k:] sL dfus] f] /sd Psr} fl] 6 pgsL cfdfsf] >f4kl5 dfq kf| Kt eof] . oL cf3ftdfly
lj= ;=+ @)@* ;fndf pgLdfly km] l/ csf]{ cf3ft ylkof] . pgnfO{ lagf s;'/ Ps]8d] Lsf]
;j] faf6 cjsfz lbOof] .

(= bgf{nn] n]Vg] sfd kmf6\6k'm66\ t ul//xs] } lyP . lj= ;=+ @)@% ;fnsf] b3' {6gfn] pgsf]
hLjgnfO{ csl{} t/ dfl] 8lbof] . 3/ eTsb“ f ;f/f dN" ojfg\ afhf gi6 eP . AofG8 ;~rfng klg

zAbfy{ gk] fnL M sIff (
lkofgf] Psl8{og M xfd{l] god h:tf] Ps ks| f/sf] kfZrfTo afhf
tTsfnLg M Toltv]/sf]
k]:sL M clu|d ¿kdf lnOg] kfl/>lds
cf3ft M dfgl;s si6 jf Joyf

20

aGb eof] . o;kl5 pgn] afhf ahfpg] k;] fnfO{ Tofu] . pgn] ;ª\uLt snf ljifodf cWoog
cg';Gwfg ug]{ ;ªs\ Nk u/] . hLjgsf] ljs6 df8] df kf| /De u/]sf] o; ofqfdf pgnfO{ sx] L
snfsf/ / ;ª\uLt1sf] xf;} nf klg k|fKt eof] . lj= ;+= @)@% ;fndf jgf/;af6 ks| flzt
xg' ] u/]sf] ‘;“ufnf’] eGg] klqsfdf ‘gk] fnL ;+:sl[ tdf afhfsf] :yfg’ zLifs{ df pgsf] klxnf]
/rgf ks| flzt eof] . To;kl5 cGo kqklqsfdf klg pgsf ;ªu\ Lt ;DaGwL nv] /rgf 5flkg
yfn] . pgL la:tf/} n]vssf ¿kdf lrlgg yfn] . gk] fnsf d'Vo klqsf, hgn{ cflbdf
n]vx¿sf] dfu xg' yfn]kl5 n]vgdf ;ljm| o x'g pgnfO{ s/} nfUof] . ;ª\uLt ljifos n]vkl5
snf / nfs] ;flxTosf ljifodf klg pgsf n]vx¿sf] ks| fzg kf| /De eof] . ;flxTosf
af/]df ;d]t klg pgsf s]xL nv] x¿ k|sflzt 5g\ . ltg} km' 6s/ n]vx¿sf] ;u“ fnfsf ¿kdf
pgsf] k:' ts k|sfzgsf] j|md klg k|f/De eof] . o; j|mddf pgsf ;ª\uLt kl/jm| df, g]kfnL
;ªu\ Lt ;fws, ;ªu\ Ltsf] lj:t[t cjnf]sg, g]kfnL afuLgf / snf, g]kfnL afhf, ufog
zn} Lnufotsf k:' ts ks| flzt 5g\ . pgsf sx] L kf08l' nlksf] ks| fzg xg' cem} afs“ L g} 5 .
:jf:Yon] ;fy glbPsfn] g]kfnL ;ªu\ Lt sf]z / gk] fnL ;ªu\ Ltsf] Oltxf; tof/ ug{] of]hgf
eg] pgsf] ;kgfd} lanfof] .

!)= bgf{n klxnf g]kfn Ps]8d] Lsf] Pp6f hflu/]sf ¿kdf ;Lldt lyP . hflu/af6 cjsfz
k|fKt u/]kl5 eg] pgsf] Jofks ;fdflhs hLjgsf] k|f/De eof] . o;kl5 pgnfO{ kf| 1
;efdf dgfg] og ul/of] . pgL lqe'jg ljZjljBfnosf] ;ªu\ Lt ljifo ;ldltsf] ;b:o ag] .
;f]xL jm| ddf gf/fo0f uf]kfn o'jf ;ªu\ Lt sf]z, g]kfnL lzIff kl/ifb,\ l5Ggntf uLt k/' :sf/
u'7L, n"gs/0fbf; uª\ufb]jL rfw} /L ;flxTo snf dlGb/ cflbsf klg ;b:o ag] . ;fy} pgL
;f+:sl[ ts ;+jwg{ ;ldlt -Do'lhs gk] fn_, g]kfn zf:qLo ;dfh, snflglw OlGb/f ;ª\uLt
dxfljBfno, nfs] afhf ;ª\u|xfno, g]kfn blnt ;flxTo tyf ;:+ sl[ t k|lti7fg, blnt al' 4hLjL
kl| ti7fg, la;] gurL{ k|lti7fg cflbsf ;Nnfxsf/ klg ag] .

!!= g]kfnsf nfs] uLt / nf]safhf To;} x/fP/ hfnfg\ eg]/ bgf{nn] bz] sf bfrn{' f, 8f]6L, aemfª,
afh/' f / c5fd h:tf cgsG6f/ ee" fudf ;dt] sfd u/] . pgn] nfs] uLt / nfs] afhfnfO{ kl5Nnf]
k':tfsf nflu hfu] fP/ /flvlbgk' g{] ;DklQ 7fg] . ToxL sf/0fn] pgL hLjge/ To;d} f ;dlkt{
eP . ;ªu\ Lts} ;Gbed{ f pgn] ef/t, yfONofG8 / hfkfgsf] klg ed| 0f u/] . pgL xfd|f
afhfufhfnfO{ hfu] fpgsf nflu ltgsf] cfwl' gsLs/0f ul/g' cfjZos 7fGy] . pgL xfdf|

zAbfy{ 21
ljs6 M cK7]/f], sl7g
kf08'lnlk M lnlvt jf 6ªl\ st n]v /rgf
cjsfz M ;/sf/L ;]jf, ;fjh{ lgs hLjg cflbaf6 kfPsf] lj>fd
kf| 1 M ljlzi6 ljåfg\
g]kfnL M sIff (

cfk\mg} tfn, /fu / :j/sf]
dxŒj ga'e]m/ dfq gof“
k:' tf kfZrfTo ;ªu\ Lttk{m
cfslift{ ePsf] 7fGy] . gof“
k:' tfnfO{ tL s'/f a'emfpg
;s]df pgLx¿df cfk\mg}
;ª\uLttk{m ?lr a9\5 eGg]
pgsf] ljZjf; lyof] .
kl5Nnf] ;dodf ;ª\uLtsf
If]qdf u}/ljz]if1x¿sf]
af]njfnf ePsfdf pgL
lvGgtf ks| 6 uy{] . pgL
dfbnsf] tfnlagf aGbs' sf]
gfn klg lkmtnf] x'G5 eGg]
7fGy] . n]vssf af/]df pgL eG5g,\ æ;f“rf] cy{df n]vs ToxL xf,] hf] k|ltsn" kl/l:ylt
/ sl7g cj:yfdf klg cfk\mgf] nv] gnfO{ lg/Gt/tf k|bfg ul//xG5, cfk\mgf] ;fwgfaf6
slxNo} ljd'v x“b' }g .Æ pgn] y'k}| uLtsf w'gsf] l;h{gf u/s] f lyP . cfhsf] lbg;Dd klg
;as} f dv' df e'mlG8g ;kmn ‘ufp5“ uLt g]kfnL, Hofl] tsf] kªv\ prfnL’ uLtsf] wg' sf ;|i6f
pgL g} lyP . g]kfnL ;ªu\ Ltdf lutf/nfO{ leœofpg] sfd klg pgn} ] u/]sf lyP . o;/L
kfl/jfl/s jftfj/0fsf] k/|] 0ff:j¿k hfu]sf] ?lr / cfk\mgf] tk:of Pjd\ ;dk{0fn] g} pgnfO{
cd/tf k|bfg u¥of] .

!@= cefj} cefjsf lardf /x]/ klg pgn] u/]sf] ofu] bfgsf] sb/ ub}{ ljleGg ;ª3\ ;:+ yfn]
bgfn{ nfO{ ;Ddfg kb| fg u/]sf 5g\ . pgn] 8f= cDa]8s/ k]mnf]l;k -;g\ !(()_, uf/] vf
blIf0fafx' -@)$(_, ls/f“tZ] j/ ;ªu\ Ltf>d -@)%!_, ;fwgf snf ;Ddfg -@)%@_, snflglw
;ª\uLt ;Ddfg -@)%#_ nufotsf bh{geGbf a9L ;Ddfg k|fKt u/]sf lyP . logsf
cltl/St pgn] /fli6o« kl| tef k/' :sf/ -@)%#_, ng" s/0fbf; uªu\ fbj] L rfw} /L k/' :sf/ -@)^@_,
hubDaf>L k'/:sf/ -@)^%_ nufotsf /fli6o« k'/:sf/ klg kf| Kt u/]sf lyP .

!#= ;/n Jojxf/sf wgL / cys ;ª\3if{sf Oltxf; /x]sf bgf{nnfO{ klxnf cfly{snufotsf
ljleGg ;d:ofn] 3]/] . hLjgsf clGtd jif{x¿lt/ z/L/n] ;fy lbg 5f8o\ f] . kl5Nnf %÷^

zAbfy{

ljd'v M ljk/Lt lbzftkm{ kms{g,] pN6f]

cys M gyfss] f], gyfSg]

22 g]kfnL M sIff (

jif{ pgnfO{ kfls{G;g /fu] n] ;tfof] . Tolt x“'bf klg pgL ;sL g;sL cWoog÷cg';Gwfgdf
eg] nflu/x] . kfls{G;gsf sf/0f z/L/n] e/ glb“bf pgL n8]/ ax] f]; eP . pgn] P3f/
lbg;Dd c:ktfndf crt] cj:yfdf d[To;' “u kf7}“ fhf]/L vn] ] . cflv/ d[Tos' f cufl8 hLjgsf]
s]xL nfu]g . cfOtaf/sf] Pp6f ;fe“ mnfO{ cem a9L cGwsf/ / g/dfOnf] agfp“b} pgL
a]xf;] Ld} &$ jif{sf] pd/] df o; ;+;f/af6 labf eP . Tof] bM' vb\ cfOtaf/] ;fe“ m @)^* ;fn
c;f]h ! uts] f] lyof] .

!$= blnt kl/jf/df hlGdPsf sf/0fn] pgn] w/] } ckdfg / bM' v vks] f lyP . pgn] efu] s] f hftLo
ckdfgsf s/' f cfhsf dflg;n] t sNkgf;Dd klg ug{ ;Stg} f“} . :yflkt ;flxTosf/;dt]
sljtfsf cfj/0fdf pgLdfly hftLo ckdfg ug{ r'St}g lyP . pgL hftLo ckdfg /
e]befjsf] o; s'/LltnfO{ ldNsfpg rfxGy] . hfltsf cfwf/df ul/g] cdfgjLo Jojxf/
dfgjtf lj/f]wL sd{ xf] eGg] dfGotf pgsf] lyof] . pgsf lktf ;Tos'df/ blntn] kzk' ltdf
kj| z] kfpgk' 5{ eGg] cfGbf]ngsf cleoGtf lyP . hLjgsf] pQ/fw{lt/ /fdz/0fn] hftLo
dl' St cleofgcGtut{ cfkm\ gf ;d'bfosf dflg;x¿nfO{ ;ªu\ l7t ug{] sfd u/s] f lyP . olt
eP/ klg pgsf] d"n pmhf{ eg] kf| l1s sdt{ k{m g} ;dlkt{ eof] . pgn] cfkm" nfO{ c;Lldt
;ª3\ ifs{ f] s;Ldf 3fl] 6Psf] csa/L ;'gsf ¿kdf pEofpg ;kmn eP . pgL cfkm\ gf s[ltut
of]ubfgsf sf/0fn] g]kfnLsf dg dl:tisdf ;bj} hLljt /x]sf 5g\ .

zAbfy{

kfls{G;g M g;f v'lDrg] /fu]
kf}7“ fhf]/L M ;ª3\ if,{ an k|bz{gsf] v]n

cEof;

;g' fO

!= hLjgLsf] bf;] f| ] / kf“rf“} cg'R5b] lzIfs jf sIffsf] sg' } Ps ljBfyLn{ ] jfrg u/s] f]
;'g/] l7s a]l7s 56' o\ fpgx' f;] \ M

-s_ /fdz/0f g]kfnL ;g] fsf] AofG8sf gfOs] lyP .

-v_ /fdz/0fsf lktf sfdsf] vf]hLdf ljb]z uP .

-u_ /fdz/0fsf lktf b/af/ xfO:s'ndf k9b\ } lyP .

-3_ /fdz/0fsf] dfdf3/ ynL / uf]s0f{df lyof] .

-ª_ /fdz/0fn] kj| ]lzsf k/LIff dfq} pQL0f{ ug{ kfPsf lyP . 23
g]kfnL M sIff (

@= tnsf] kf7 ;'Ggx' f];\ / pQ/ lbg'xf;] \ M

sfnl' ;x+ /gkxn] L ef/tLo gk] fnL ;flxTosf/ xg' \ . pgsf lktfkv' f{ gk] fnaf6} /fh] uf/Lsf
l;nl;nfdf ef/t k;s] f lyP . sfnl' ;x+ sf] hGd ef/tdf g} ePsf] lyof] . ef/tsf] l;nLu8' Lsf
:yfoL afl;Gbf sfn'l;+xn] v;fª{ /]l8of]df lt; jif;{ Dd sfd u/] . clxn] pgL cjsfzsf]
hLjg latfO/x]sf 5g\ . d"n ¿kdf kqsf/ eP klg pgn] ;flxTosf Ifq] df klg plQs}
dxŒjk0" f{ of]ubfg lbPsf 5g\ . pgsf] vfl/Psf] sndsf] kl/ro syf / sljtf ljwfdf
kfOG5 .

-s_ sfnl' ;+x /gkx]nL sf] xg' \ 4fkj" s{ lbg ] sfd

g]kfnL M sIff ( 31

9fr“ fsf kltkTgL;u“ glhlsG5' . ltgsf ljleGg vfn ] efjx¿ rf5] { ' . s;n} fO{ bfh'efph " agfP/
bfh ' xg' 'sf] efj / efph " xg' s' f] efj rf]5'{ . cfk}ma“ f6 / efOalxgLx¿af6 kq' kq' L efj rf]5 {' .

!)= Tolt dfq } sxf“ xf] / < tg, dg / wgn ] b'MvL xg' x] ¿dfly klg dn} ] o:tf sd{ u/s] L 5 ' . pgLx¿
bM' vn ] ?b“ f / 56k6fpb“ f d cfk"m klg pgLx¿;“u} ?“b } / 56k6fp“b} pgLx¿sf efj ;'6'Ss
rf]//] cfk\mgf] dgdf yGSofPsL 5' . bM' vL ul/asf] b'Mv, kL8f, bf;tf cflbsf] j|mGbgsf ]
Odfgbf/ >f]tf / ;XboL z'elrGts ag]/ pgLx¿af6 tL ;a } s/' fsf] kL8fsf ] efj rf/] s] L
5 ' . cfkm" h:t } cGo g]kfnL dlxnfx¿sf hLjgaf6 lg:;f/nfUbf ] ?jfO / s0' 7fsf] efj klg
rf/] s] L 5' . of] efj t d/] f ] Xboaf6 hlt vGofP klg l/lQg ;s]sf] 5g} . ?jfO / s'07fsf
lgTo gjLg efjx¿ dgel/, dl:tisel/ pynky' n eO/x]5g\ .

!!= clxn] tkfO“{ afnsdfly t bof /fvs] } /lx5 eg]/
9'Ss x'g'ePsf] xf]nf . t/ ldq ¤ To;/L 9'Ss
gxg' f;] \ . d/] f ] dg b;sfb“} l] v rf/] Ldf cEo:t eO;ss] f]
5 . o;nfO { t rfg] { kfP kU' of ] . rf/] L g } o;sf ] ceLi6
eO;s]sf] 5 . s'g } lbg sx] L rfl] /g “ eg] t s] lal;P{
lal;{P h:tf ] nfU5 . dnfO { tkfOs{“ f cufl8 s]xL klg
9f“6\g dg nfu]sf] 5}g . o;n} ] t cfkm\ gf ] dg tkfOs{“ f
;fd ' pbfªu\ f ] kf//] slxn ] slxnb] l] vsf ] ps;' ds' ;' af6
plDsg vf]Hb} 5' . oxL rf/] Ls} Wo]on ] afnsx¿
;fd' ldqtfsf ] leIff dfUg cfkm\ gf b'j} xft k}mnfPsL
5' . pgLx¿n ] dnfO{ lgZ5n, lgisk6, kljq, l:gUw
dfofsf ] ;fu/df r'nD'{ d 8a' fPsf 5g \ . Pp6 } rSn6]
6fs] /] cfwf cfwf af8“ /] vfPsL 5,' Ps uf;“ vfgs] /' f ]
klxn ] pgLx¿nfO { vj' fP/ ToxL afs“ L h7' f ] klg k;| fb
em“} u//] vfPsL 5 ' . d/] f ] cfv“ fdf x/] t sf ] 5 <

zAbfy{ g]kfnL M sIff (
j|mGbg M ?jfO
;XboL M bofn'
s'07f M blaPsf] OR5f
lgTo M ;w}s“ f]
lgZ5n M 5n5fd gePsf]
lgisk6 M sk6 gePsf]
l:gUw M ;s' f]dn, dfofn,' ;'dw'/

32

eGb} cfkm\ gf cfv“ fdf ePsf] ltgsf] tl:a/ bv] fP/ ljl:dt, rlst, kn' lst ltgsf ld7f ] efj
rf]/s] L 5' . ;fgf 5's5's ] xftn] dnfO { cu“ fn/] ltgLx¿ xf“:bf cfk"m klg pgLx¿l;t xf:“ bfxf:“ b}
pgLx¿n ] kTt } gkfO { pgLx¿af6 xf;“ f ] / pNnf;sf Gofgf efjx¿ rf/] s] L 5' . pgLx¿ ?b“ f
cfk"m klg ;“u;“u } /f]P/ pgLx¿af6 cf“;s' f afn efjx¿ rf]/s] L 5' .

!@= d}n ] dflg; / k|sl[ taf6 t ofjt \ efj rf]/s] L 5' g } . bM' vfGts xg' \ jf ;'vfGts, ;flxToaf6
klg cfgGbsf] efj rf/] s] L 5 ' . ;'vfGts ;flxToaf6 eGbf klg b'MvfGts ;flxToaf6 a9L uxg
cfgGb k|fKt x'G5 . o;n} ] t ;;+ f/df b'MvfGts ;flxTosf ] ke| fjnfO { a9L tLj| dflgg] u5 { .
o;}n ] To;af6 ;xh ¿kdf cfgGbsf] efjsf] rf/] L u/]sL 5 ' . r/fsf ] lrla{/af6 z}nL rf]/s] L
5', k"mnsf] ;f}Gboa{ f6 lzNk rf]/s] L 5 ' . k|sl[ t tyf dfgjaf6 pkdf rf/] ]sL 5' . cem lbn
vfn] /] eGg ] xf ] eg ] bGTosyfaf6 rf/] s] f ] pkdf cfh;Dd dnfO { ;aeGbf a9L lko| nfus] f 5g \ .

!#= ca t kTofpg'eof] xfn] f lg d/] f ] s'/f < ca 5ftLdf xft /fv]/ eGg'xf]; \ t d rf]/ x '“ ls
xfO] g < rfb] f{rfb] f { ca t “ wgL eO;ls; \ / ] ¤ dnfO { klxnf g} tkfO{“n ] o; } eGgx' f]nf eGg] t
nfu]sf] lyof ] . k]ml/ s] ;f]Wg cf“6g\ 'ePsf ] < P ¤ tL ;a } s'/f sxf “ /fv]sL 5 ' / ] < x'G5, kVgx' f;] ,\
olQsf s'/fx¿ atfO;sk] l5 TolQ s/' f atfpg lsg sGh';L uy “{] ¤ d}n] b'Mv u//] ;Dxfn]sf
s'/fx¿ c¿n ] rfl] /b]nfg\ eg]/ tkfO{n“ ] dnfO { ;fjwfg u/fpg'ePsf ] < d t klxNo}bl] v ;fjwfg
5' . cfh;Dd s;}n] klg daf6 sx] L klg rf]/s] } 5}g . ;fob rf]g{ nfos s]xL gbv] /] kf ] xf ]
ls ¤ slxns] fxL“ t cfkm" af6 klg rf/] fpg /x/ nfU5 . rfg] ]n{ ] grfl] /lbPkl5 d]/f ] s ] nfU5
/ < t/ s/' f csf]{ klg 5 . o:tf s'/f rfb] f { Ps t rfl] /g]nfO { gfS] ;fg klg xb'“ }g, csf{] p;nfO{
kQf ] klg x'“bg} . o;n} ] cfk"m rf]l/Psf ] s/' f d}n] kQ } gkfPsf ] klg x'g ;S5 .

!$= olt ;a} eO;s/] klg :jodn\ fO{ o;f ] 5fdL x]5 {' t/ l/Sttf l;jfo sx] L kfpl“ bg“ . hlt g} rf/] L
u/] klg cfk"m t sª\ufnsf ] sª\ufn g } . n, To;/L lsg xf“:ge' Psf] < gkTofP/ xfn] f .
cl3 klg t tkfO{n+“ ] d}n ] cfkm" nfO { rf]/ eg]/ 3f]if0ff ubf{ kTofpg'ePsf ] lyPg lg ¤ d}n ] ;a }
s'/f eg]kl5 of] s'/f klg tkfO {“ cjZo kTofpgx' G' 5 . c“ t, ;G' gxf];,\ cfkm\ gf efjx¿nfO{
cIfosfi] fsf ¿kdf dgleq } kf“h]/ /fvs] L lyP “ . cGoqaf6 rfl] /Psf efjx¿ l/lQPkl5

zAbfy{

ljl:dt M cfZrod{ f k/s] f]
k'nlst M /dfPsf]
pNnf; M v;' L
bM' vfGts M b'Mvdf 6ª' l\ uPsf ]
;'vfGts M ;'vdf 6'ªl\ uPsf]
cIfosfi] f M gdfl;g] 9's'6L

kfh“ ]/ M 6Dd ldnfP/

gk] fnL M sIff ( 33

cfk\mgf efjsf ] efu] rng ug]{ ;'/ lyof ] . k'5f/df cfk\mgf efj / To;}dfly cGoqaf6 rfl] /Psf
efjx¿ yk' fg{] u/]sL lyP “ . tL rfl] /Psf efjn ] lyRbflyRbf cfk\mgf efj t hDd } kfgL k/s] f ]
l;d]G6 e“m} hld;s]5g \ . s'g } lbg rf]/L ug{ ] OR5f d¥of ] eg] t d 7'nf ] gbLsf larsf ] ljzfn
kTy/;/x z'is xg' s] a]/ ¤ xf]Og t ddf nufpg,' 3/fo;L bf; agfpg,' sfgg' ljk/Lt dfgj
cª\ukT| oª\u lsga]r ug'{ h:tf ultljlwx¿ o;cGtut{ k5{g\ . dfgj clwsf/ pNnª3\ gsf
o; lsl;dsf lgsi[ 6 sfo{x¿ ljZjd} hl6n tyf ;+j]bgzLn ¿kdf a9b\ } cfPsf 5g\ .

%= ;efWoIf dxfb] o, x/s] jif{ nfvf“} dflg;x¿ sg' } g s'g} ¿kdf lsgar] ePsf tYofª\sx¿
;fj{hlgs x'g] u/]sf 5g\ . al] rg]x¿df dlxnf tyf afnaflnsfx¿ a9L dfqfdf 5g\ .
o;}u/L o'jfx¿nfO{ w]/} sdfpg] kn| fe] gdf cGo bz] x¿df ;ª\ul7t ¿kdf k7fpg] sfo{
eO/x]sf] 5 . dfgj ;dfhsf nflu o;eGbf a9L snªs\ s] x'g ;S5 /

Data Loading...